To Παραδούναι και Λαβείν στο Facebook εδώ

Η επιβλητική ιστορία του ποταμού που εκτός από δάκρυα, κουβαλάει στα νερά και τις όχθες του χιλιάδες χρόνια ιστορικής μνήμης και μυθολογίας στάθηκε η αφορμή για τον εκπαιδευτικό, Νίκο Παππά, από την Πλακωτή Ιωαννίνων, να γράψει ένα ηπειρώτικο μοιρολόι, που διατηρεί ατόφια τα στοιχεία της πολύ παλιάς δημιουργίας αυτού του τόπου, τότε που τα φυσικά στοιχεία έπαιρναν λόγο και μορφή για να συνομιλήσουν με τους ανθρώπους.

Πρόκειται για το μοιρολόι με τον τίτλο «Αχέροντας», ένα συνταρακτικό, ένα συγκλονιστικό τραγούδι, που ανέβηκε πολύ πρόσφατα στο youtube και που πρόκειται να κυκλοφορήσει (πολύ σύντομα από την εταιρεία General Music και σε στίχους εξολοκλήρου του Νίκου Παππά) σε cd μαζί με άλλα 13 τραγούδια, σε ερμηνεία του Ηπειρώτη τραγουδιστή (από το χωριό Ηλιοβούνι Πρεβέζης), Δημήτρη Αχνούλα.

Ο τίτλος της συγκεκριμένης συλλογής τραγουδιών είναι «Γλυκόπικροι κελαηδισμοί»…

Πως εξηγεί ο δημιουργός τους αυτούς τους στίχους; Ιδού η απάντηση από τον ίδιο…

«Με τη λέξη «γλυκόπικροι» θελήσαμε να εκφράσουμε το περιεχόμενο των τραγουδιών αυτού του cd. Που είναι από τη μια η χαρά, η απόλαυση, η αγάπη, ο έρωτας, η αναπόληση ευχάριστων στιγμών του παρελθόντος, οι ελπίδες και τα όνειρα για το μέλλον και από την άλλη είναι οι νόθες χαρές και απολαύσεις, οι ψεύτικοι έρωτες, η διάψευση των ελπίδων, τα γκρεμισμένα όνειρα, ο θρήνος γι’ αυτούς που πολύ αγαπήσαμε και δεν θα ξαναϊδούμε.

Το ηπειρώτικο τραγούδι δεν εκφράζει μόνο τις ευχάριστες στιγμές της ζωής, ούτε μόνο τις δυσάρεστες, δεν είναι ούτε γλυκό μόνο, ούτε πικρό μόνο, είναι γλυκόπικρο. Είναι χαρά και λύπη που περπατούν μαζί. Είναι χαρμολύπη. Είναι βοτάνι που γλυκαίνει τον πόνο, για να μπορείς να το αντέξεις. Το ακούς και συγκλονίζει, το τραγουδάς και δονείσαι από συγκίνηση, το χορεύεις και χορεύει η καρδιά σου. Η λέξη «κελαηδισμοί» που επίσης περιέχεται στον τίτλο, αγγίζει την αλήθεια, αφού τα πολύ μελωδικά τραγούδια αυτού του cd σε ξεγελούν και σε κάνουν για λίγο να νομίζεις, ότι ακούς πουλιά να κελαηδάνε»

Ο ερμηνευτής του «Αχέροντα» και των υπόλοιπων –φυσικά- κομματιών του cd, Δημήτρης Αχνούλας, βρίσκεται από το 1976 στο μετερίζι του ηπειρώτικου τραγουδιού. Από μικρός είχε την ευκαιρία στα καφενεία του χωριού του να ακούει τα ντόπια συγκροτήματα που περνούσαν για να πάνε να παίξουν στα πανηγύρια. Έτσι γεννήθηκε μέσα του το μεράκι και ξεκίνησε να τραγουδάει, όμως η καθοριστική στιγμή υπήρξε, όταν τον άκουσε ο κλαρινίστας, Λουκάς Τζόκας και τον πήρε μαζί του για δουλειά…

«Είμαι τόσο πολύ σκληρός κριτής του εαυτού μου που δεν μου αρέσει να ακούω τις δουλειές που κάνω. Όταν όμως άκουσα τον «Αχέροντα» στη φάση του ρεμίξ, δεν άντεξα και έκλαψα. Όλες οι δουλειές μου προσπαθώ να είναι καλές, αλλά αυτό ήταν το κάτι άλλο. Το cd που πρόκειται να βγει, περιλαμβάνει 14 καινούργια τραγούδια, που σε όλα έχει γράψει τους στίχους ο Νίκος Παππάς. Είναι καινούργια, αλλά ατόφια, ηπειρώτικα τραγούδια, τσάμικα, συρτά στα δύο και συρτά στα τρία. Στο κλαρίνο είναι ο Μάκης Μποροδήμος, ο Χρήστος Γούλας στην κιθάρα και το λαούτο, ο Αντώνης Χαλιλόπουλος παίζει ντέφι και ο Γιώργος Χαλιλόπουλος παίζει πλήκτρα. Η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο «Μελωδία» της Πεδινής Ιωαννίνων»…

Η ειδική αναφορά στο τραγούδι «Αχέροντας», παρόλα αυτά μόνο τυχαία δεν είναι. Εκτός του καθοριστικού συμβολισμού που φέρει ο ποταμός στην παράδοση και την ιστορική συνέχεια της Ηπείρου, ένα άλλο στοιχείο, αυτό της δημιουργίας ενός μοιρολογιού με τα «παλιά υλικά» παίζει το δικό του ρόλο, στο να δημιουργηθεί ένα τραγούδι που ήδη μοιάζει προδιαγεγραμμένο πως θα περάσει στη λαϊκή προφορική παράδοση.

«Η μυθολογία γύρω από τον Αχέροντα είναι γνωστή και πολύ ισχυρή. Κι εγώ προσωπικά βλέπω τον Αχέροντα με δέος και το συγκεκριμένο τραγούδι με άγγιξε πάρα πολύ», λέει ο Δημήτρης Αχνούλας για να συμπληρώσει πως «Τα ηπειρώτικα πανηγύρια ξεκινούν και τελειώνουν πάντα με ένα μοιρολόι. Εκεί εκφράζεται ο καημός για την απώλεια, την ξενιτιά και τα βαθιά συναισθήματα του ανθρώπου»…

Ανέκαθεν πίσω από ένα πολύ δυνατό τραγούδι, μία δημιουργία που φέρει την πνοή του διαχρονικού, κρύβεται μία προσωπική ιστορία, που ξεσπάει για να γίνει αφήγηση και να ξεπεράσει (πολλές φορές) το δημιουργό της. Ο Νίκος Παππάς αποκαλύπτει στο Μusicpaper την ιστορία πίσω από τον «Αχέροντα»…

«Η αφορμή για να γράψω αυτό το τραγούδι μου δόθηκε πολύ παλιά. Τόσο που δεν μπορώ να την ανακαλέσω. Ωστόσο, λίγο χρόνια πριν, ένα καλοκαίρι, είχαμε ένα περιστατικό που με έκανε να το ξαναπιάσω, αφού σε μία ορειβατική αποστολή, σε ένα βουνό κοντά στα όρια των Νομών Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας χάσαμε έναν πολύ αγαπημένο άνθρωπο, που έτυχε να είναι ο συμπέθερός μου. Λόγω αυτού του γεγονότος πρόσθεσα μία – δυο στροφές παραπάνω στο αρχικό ποίημα, που πλέον προσεγγίζουν αυτό που συνέβη. Αλλά η χρονική σειρά είναι πως αρχικά έγραψα τους πρώτους στίχους και κατόπιν μετά το τραγικό περιστατικό, άλλαξα κάποια στοιχεία και τα ταίριαξα στην περίπτωση του ανθρώπου που χάσαμε. Προσωπικά, ήθελα να μιλήσω για ένα θρήνο, όχι όμως στην κλασική του μορφή. Εδώ έχουμε να κάνουμε με τον θρήνο όχι ενός ζωντανού, αλλά ενός νεκρού που θέλει να γυρίσει πίσω στη ζωή.

Παλιότερα, στο Πανεπιστήμιο, είχα ανακαλύψει μία παραλλαγή του μύθου του Αχέροντα, που μιλούσε για δύο ποτάμια και όχι για ένα. Το δεύτερο είναι ο Κωκκυτός, ένας παραπόταμος του Αχέροντα, που το καλοκαίρι έχει λίγα νερά. Αυτό δεν το γνωρίζει ο πολύς κόσμος, όμως ο Κωκκυτός έχει τη δική του σημασία στη μυθολογία του τόπου και κατά λέξη σημαίνει «θρήνος». Είναι, λοιπόν, μεγάλο εύρημα, μυθολογικά, το πώς όλα τα δάκρυα του κόσμου συγκεντρώνονται και σχηματίζουν αυτό το ποτάμι, που ξέρουμε ως Αχέροντα. Προσωπικά, μου φαίνεται εξαιρετικά συγκινητικό…»

Πράγματι, η δύναμη στον λόγο αυτού του τραγουδιού είναι διαπεραστική και κανείς εύκολα αφουγκράζεται τις αναφορές στην παράδοση και τη μυθολογία της ομηρικής «Πύλης του Άδη»... Εκεί, ωστόσο, που επέρχεται η κορύφωση του δράματος (και η σοφία του δημιουργού) είναι όταν ο ποταμός –ποιητική αδεία- παίρνει ανθρώπινη μορφή και αποκρίνεται στις εκκλήσεις του νεκρού για επιστροφή στη ζωή, λέγοντας «Θέλω να σε βοηθήσω, μα τα ποτάμια παν μπροστά και πίσω δεν γυρίζουν…»