Ερμηνεύτρια των δημιουργών, ταλαντούχα συνθέτρια μεγάλων επιτυχιών, άνθρωπος της μουσικής με το βλέμμα στραμμένο συνεχώς στους νέους και με κριτήριο ιδιαίτερα υψηλό, η Δήμητρα Γαλάνη έχει εδραιώσει την αξία της στα μουσικά πράγματα εδώ και αρκετές δεκαετίες. Επιχειρούμε να ξεχωρίσουμε έναν δίσκο από κάθε δεκαετία της στη μουσική. Κάπου τα καταφέραμε, κάπου αλλού όχι. Ο κάθε δίσκος επιλέχθηκε είτε γιατί εδραίωσε το προφίλ της είτε γιατί το ανέτρεψε ριζικά δίνοντάς της μια καινούργια μουσική κατεύθυνση. Η Δήμητρα Γαλάνη τόσο μέσα από τη δισκογραφία της όσο και στις ζωντανές της εμφανίσεις αποδεικνύει πόσο ευέλικτη μουσικός κινούμενη με χαρακτηριστική άνεση από το αυθεντικό έντεχο μέχρι το καθαρόαιμο λαϊκό τραγούδι.

 Δεκαετία του ’70: Η Δεκαετία των δημιουργών

Δεν ξέρω αν ήταν θέμα τύχης ή αν έτσι γίνονταν τα πράγματα τότε, στη μακρινή δεκαετία του ’70: Ο συνθέτης αναζητούσε μια φωνή κι ο ερμηνευτής υπηρετούσε το λόγο των δημιουργών αποτελώντας το όχημα προς το ευρύτερο κοινό. Η Δήμητρα Γαλάνη αποτελεί τυπική περίπτωση αυτού. Θέτοντας (καλλιτεχνικό) εαυτό υπέρ αυτού του σκοπού κατάφερε μέσα σε μια δεκαετία να συνεργαστεί με την «αφρόκρεμα» των Ελλήνων συνθετών. Αρχικά ανέβηκε στο τρένο του Δήμου Μούτση κι έπειτα ακολούθησαν συνεργασίες με Χατζιδάκι, Σπανό, Κηλαηδόνη, Χατζηνάσιο, Τσιτσάνη, Χάλαρη, Ξαρχάκο, Σαββόπουλο. Χτίσιμο ρεπερτορίου αλλά και μουσικού ήθους που θα το μοιράσει απλόχερα στις επόμενες δεκαετίες. Και κάπου εκεί, στα μέσα του ’70, ο Μάνος Χατζιδάκις, που είχε επιστρέψει από τη Νέα Υόρκη, ηχογραφεί την Αθανασία. Αν και είχαν προηγηθεί δύο δίσκοι με υλικό του Χατζιδάκι που συμμετείχε η Γαλάνη (Επιστροφή-1970, Της Γης το Χρυσάφι-1971) στην Αθανασία όλες οι ηχογραφήσεις και οι ενορχηστρώσεις έγιναν παρόντος του συνθέτη.

Αρχικά μοναδικός ερμηνευτής ήταν ο Μανώλης Μητσιάς αλλά κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων αποφασίστηκε και η συμμετοχή της Δήμητρας Γαλάνη. Γρήγορα το άλμπουμ απέκτησε μυθικές διαστάσεις και παγίωσε το δίδυμο Μητσιάς-Γαλάνη στη συνείδηση του κόσμου και τα εν λόγο τραγούδια στο ρεπερτόριο, μέχρι και σήμερα, των δυο ερμηνευτών. Οι στίχοι του Γκάτσου κοφτεροί και τόσο καίριοι. Είμαστε στο 1976 και –τυπικά- δεν υπάρχει κανείς λόγος να κρυβόμαστε πια. Ο Γιάννης ο φονιάς στην άκρη της γωνιάς με του καημού τ’αγκάθι, θυμήθηκε ξανά φεγγάρια μακρινά και τ’όνειρο που εχάθει.

Δεκαετία του ’80: Πρώτα προσωπικά –δειλά- βήματα

Η δεκαετία του ’80 μπήκε με τη φόρα της προηγούμενης. Η Γαλάνη συνέχισε τις συνεργασίες της με εμβληματικούς συνθέτες όπως ο Μάνος Λοΐζος, ο Μίκης Θεοδωράκης και η Ελένη Καραΐνδρου. Εκείνη τη δεκαετία σημείωσε ρεκόρ πωλήσεων για τα Τραγούδια της Χτεσινής Μέρας (ο μοναδικός πλατινένιος δίσκος τα 38 αυτά χρόνια), έκανε αρκετά ανοίγματα σε νέους δημιουργούς (Χάνομαι γιατί Ρεμβάζω, Διονύσης Τσακνής, Σοφία Βοσκού, Οι Ξέμπαρκοι, Στέφανος Κορκολής, Παρασκευάς Καρασούλος) και υπέγραψε συνθετικά τα δυο πρώτα της τραγούδια, τα οποία έγιναν τεράστιες επιτυχίες από άλλη φωνή... Οι δύο δίσκοι όμως που δείχνουν τη μετέπειτα πορεία της Γαλάνη και καταδεικνύουν τις μουσικές της καταβολές είναι ο Ατέλειωτος Δρόμος (1983) και τα Κανονικά (1984). Σε έναν από τους πιο άρτιους πολυσυλλεκτικούς δίσκους της ελληνικής δισκογραφίας των τελευταίων 40 χρόνων η Γαλάνη κατάφερε να γειτνιάσει τον Jacques Brel με τον Βασίλη Τσιτσάνη, τον Βαγγέλη Παπαθανασίου με τον Διονύση Σαββόπουλο και τον Κώστα Γιαννίδη με τους αδερφούς Gershwin. Το παιχνίδι του στυλ και των εναλλαγών στις ενορχηστρώσεις γίνεται από σπουδαίους μουσικούς και η Γαλάνη ερμηνευτικά ανταποκρίνεται επάξια σε όλα τα είδη. Ένα χρόνο μετά, το 1984, συνεργάζεται με τον Σταμάτη Κραουνάκη και τη Λίνα Νικολακοπούλου για το δίσκο Κανονικά. Ο δίσκος αποτελούσε την τρίτη προσωπική δουλειά του Κραουνάκη (είχαν προηγηθεί τα Σκουριασμένα Χείλια-1981 και το Σαριμπιντάμ-1982) και μόλις τη πρώτη ολοκληρωμένη για τη Νικολακοπούλου. Το στίγμα είχε δοθεί. Νέος λόγος, νέος ήχος, νέοι Δημιουργοί. Μια συννεφιά και μια φωτιά είναι η μεγάλη αγάπη, δυο νύχτες λάμπει στη σιωπή μετά στη μέση σαν κοπεί δεν υπάρχει». Γιατί μόνο μ’ αίσθηση κενού καινούργια γράφονται τραγούδια...

Δεκαετία του ’90: Χορεύεται η Γαλάνη;

Από τον πρώτο κιόλας χρόνο της δεκαετίας του ’90 οι μηχανές της Δήμητρας Γαλάνη λειτουργούσαν στο φουλ. Οι συναυλίες για ένα πιάνο και φωνή με τον Θάνο Μικρούτσικο και το αφιέρωμα σε σπουδαίους ξένους δημιουργούς με τη Λένα Πλάτωνος βρίσκουν το δρόμο προς τη δισκογραφία. Ένα χρόνο μετά έρχεται ο πρώτος προσωπικός δίσκος που υπογράφει εξολοκλήρου τη μουσική του (Φως-1992), σε λόγια του Παρασκευά Καρασούλου και τη χρονιά του 1993 εισάγει στη δισκογραφία και μας συστήνει ένας από τους σπουδαιότερους μουσικούς και ερμηνευτές των τελευταίων 15 χρόνων, τον Αλκίνοο Ιωαννίδη (προς το τέλος της δεκαετίας θα ερμηνεύσουν μαζί, σε δυο μαγικές βραδιές στην Πνύκα ολόκληρο τον Μεγάλο Ερωτικό). Και κάπου εκεί, μαζί με τη Λίνα Νικολακοπούλου, στήνουν το πρόγραμμα του Χαράματος κάνοντας μια νέα πρόταση για τη νυχτερινή διασκέδαση. Το προφίλ της αισθαντικής τραγουδίστριας αποδομείται μέσα σε μια νύχτα και η σχέση της με το κοινό δε θα είναι ποτέ πια η ίδια. Οι εμφανίσεις στο Χάραμα μπορεί να κράτησαν τρία χρόνια στο ενδιάμεσο όμως η Γαλάνη ηχογράφησε τον σπουδαιότερο δίσκο της για την εν λόγο δεκαετία. Με μουσικές που έγραψε και πάλι η ίδια ενορχηστρωμένες υποδειγματικά από τον Κώστα Παπαδούκα και με λόγια της Νικολακοπούλου το άλμπουμ Ανάσα, η Τέχνη της Καρδιάς είναι κάτι παραπάνω από ένα αντίβαρο στην εξωστρέφεια εκείνων των ημερών. Δεν παρουσιάστηκε ποτέ ζωντανά εξολοκλήρου και παρόλα αυτά αποτελεί σημείο αναφοράς στο ρεπερτόριό της. Φωνή μεστή και λόγος στα όρια του νοήματος μα απολύτως κατανοητός. Μα σ’ αγαπώ που μ’ αγαπάς κι ας μην τ’ αντέχω, που ό,τι θες απ’ τη ζωή σου εγώ το έχω...

Δεκαετία του ’00: Επί Σκηνής

Ολόκληρη την πρώτη δεκαετία του 2000 δεν θα ήταν υπερβολικό να πούμε ότι η Δήμητρα Γαλάνη την πέρασε επάνω στη σκηνή. Συναυλίες, εμφανίσεις σε μουσικές σκηνές, εξειδικευμένα αφιερώματα, μουσικές για τον κινηματογράφο και συνεργασίες λιγότερο ή περισσότερο επιτυχημένες. Με την Τάνια Τσανακλίδου, με τον Κ. Βήτα, με την Άλκηστη Πρωτοψάλτη, με τη Χάρη Αλεξίου, με τη Μαρία Φαραντούρη, με την Ελευθερία Αρβανιτάκη, με την Ελένη Τσαλιγοπούλου, με τον Vassiliko. Αρκετές από αυτές τις συνυπάρξεις πέρασαν και στη δισκογραφία. Εκείνη όμως που αποτελεί αξιομνημόνευτο γεγονός είναι η καταγραφή του αφιερώματος στον Νίκο Γκάτσο, με την Κρατική Ορχήστρα Ελληνικής Μουσικής υπό τη διεύθυνση του Σταύρου Ξαρχάκου. Ηχογραφημένο σε μια και μοναδική βραδιά οι εκτελέσεις της Γαλάνη αναμετριούνται με ογκόλιθους της ελληνικής δισκογραφίας: Μοσχολιού, Μπιθικώτσης, Ξυλούρης, Ρωμανός, Μούσχουρη, Λίντα και καταφέρνουν, κάποιες φορές, να τις υπερβούν. Όλη η τεχνική της βρίσκεται σε αυτές τις ηχογραφήσεις. Με μια προσεκτικότερη ακρόαση ακούμε τις ανάσες, τα κρατήματα και την ακρίβεια της κάθε αρθρωμένης λέξης. Το τραγούδι δεν είναι παίξε γέλασε και η Γαλάνη αποδεικνύει για άλλη μια φορά πόσο σπουδαία μουσικός είναι.

Τα δυο πρώτα χρόνια της νέας δεκαετίας βρίσκουν τη Δήμητρα Γαλάνη αφενός να πειραματίζεται με σύγχρονους δημιουργούς (Vassilikos) αφετέρου να «επιστρέφει» στη σιγουριά της συνεργασία της με τη Χάρη Αλεξίου. Πάντα δυναμική, πάντα με το βλέμμα στραμμένο στους νέους δημιουργούς και το μουσικό της κριτήριο σε απόλυτη όξυνση, η Δήμητρα Γαλάνη ετοιμάζει την επόμενη δουλειά της. Αναμένουμε...