Η επετειακή έκδοση ενός διπλού cd (από την General Music) με τις κορυφαίες στιγμές των 45 ετών καριέρας του Σάββα Σιάτρα, αποτελεί πρώτης γραμμής γεγονός για την μουσική της Ηπείρου, αλλά το χώρο της δημοτικής μας μουσικής, γενικότερα. Πρώτον, διότι ο εκ Καρίτσης ορμώμενος, μεγάλος τραγουδιστής της λαϊκής μας παράδοσης φτάνει σε έναν απολογισμό – ορόσημο. Δεύτερον, διότι, είναι αυτή τη στιγμή, ο πιο αφοσιωμένος υπερασπιστής της μουσικής της Ηπείρου, από τους εν ενεργεία «υπηρέτες» της. Τρίτον, διότι, είναι ένας γεμάτος πάθος άνθρωπος, που οδεύει ήδη προς την εκπλήρωση της 5ης δεκαετίας ανελλιπούς (και μεγάλης αξίας) προσφοράς. Τέταρτον, γιατί η συγκεκριμένη έκδοση, με τον τίτλο «Σάββας Σιάτρας – Διαχρονικές Αξίες της Ηπείρου» περιλαμβάνει ερμηνείες – ντοκουμέντα, με ιστορική αξία, που έχουν αντληθεί από πολύ σπάνιο αρχειακό υλικό, με μεγάλο κόπο και επιμέλεια από τον ίδιο τον Σάββα Σιάτρα. Αυτά τα ηχητικά ντοκουμέντα αντιστοιχούν χρονικά –όντως- σε ολόκληρο το φάσμα της σπουδαίας καλλιτεχνικής πορείας του Ηπειρώτη τραγουδιστή (υπάρχουν αυθεντικές ερμηνείες από το ξεκίνημά του ακόμη, στις αρχές του ’70!).

Τα 45 χρόνια συνεχούς προσφοράς, μάλιστα, πρόκειται να ανταμειφθούν όπως τους αρμόζουν, αφού σύμφωνα με πληροφορίες του musicpaper, είναι ειλημμένη η απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού και του Δήμου Ζίτσας, να τιμήσουν τον Σάββα Σιάτρα σε μία μεγάλη εκδήλωση – συναυλία, με πρωταγωνιστή τον ίδιο και η οποία θα λάβει χώρα, το αμέσως επόμενο, χρονικό διάστημα.

 

«Ιερείς φτιάχνουμε κι άλλους, εσύ τραγουδιστής πρέπει να γίνεις, έχεις μεγαλύτερο εθνικό έργο για να επιτελέσεις. Τραγουδιστής να γίνεις, Σάββα, θα προσφέρεις μεγάλη εθνική υπηρεσία…»

 

Σεπτέμβριος 1970… Η παρότρυνση του τότε Μητροπολίτη Ιωαννίνων, στη συνέχεια Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Σεραφείμ υπήρξε προφητική για την πορεία ενός από τους μεγαλύτερους λειτουργούς της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής καίτοι το όνομά του είναι άρρηκτα συνδεδεμένο πρωταρχικώς με την αρχέγονη μουσική παράδοση της Ηπείρου.

 

Ο Σάββας Σιάτρας, γνήσιο τέκνο της «γης της πεντατονίας», κατάγεται από την Καρίτσα, που βρίσκεται ανάμεσα στη Βελτσίστα (Κληματιά) και τη Ζίτσα (δύο χωριά με μεγάλη παράδοση λαϊκών, πρακτικών οργανοπαιχτών), λίγο έξω από τα Γιάννενα, όπου εκτός από γενέθλιος τόπος έγινε και αυτός της ζύμωσης με τα πατροπαράδοτα ήθη και έθιμα, που τον επηρέασαν καθοριστικά και διαμόρφωσαν την προσωπικότητά του. Φρόντισαν γι’ αυτό και οι γονείς του, Κωνσταντίνος και Πανάγιω Σιάτρα, αφού η μητέρα του ήταν –ταυτόχρονα- αυτή που του δίδαξε μερικά από τα πιο διαλεχτά ηπειρώτικα τραγούδια.

 

Το φυσικό του ταλέντο του χάρισε μια γεμάτη επαγγελματική πορεία, τον ταξίδεψε στα πέρατα του κόσμου, τον έφερε σε επαφή με τους Έλληνες της ομογένειας και ακόμα τον ταξιδεύει όπου υπάρχει η ανάγκη να ακουστεί και να ριζώσει ο καημός της ηπειρώτικης μουσικής.

 

Απόφοιτος της ξακουστής «Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής», ο Σάββας Σιάτρας έμαθε καλά τη Βυζαντινή μουσική και η μαθητεία του αυτή τον επηρέασε βαθιά.

 

«Από τη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή έχω τις καλύτερες αναμνήσεις. Θυμήθηκα ένα περιστατικό. Πρέπει να ήταν το 1963, κατά την περίοδο εξετάσεων, καλοκαίρι... Όλοι οι σπουδαστές είχαμε τον καημό να τελειώσουμε τις εξετάσεις για να επιστρέψουμε στα χωριά μας. Έδωσα λοιπόν κι εγώ την κόλλα μου και άρχισα το τραγούδι. Είχαμε ανοιχτά τα παράθυρα... «Τί να σου κάνω Χάϊδω μου, τί να σου κάνω γιε μου...!», κίνησα να λέγω. Πήγαινε σφαίρα η φωνή! Τ’ ακούει ο καθηγητής, Νικόλαος Καριτσιώτης από το Αμπελοχώρι Λακωνίας και λέει: «Σσσστ!!! Ραδιόφωνο, ραδιόφωνο!». Τα παιδιά δεν συγκράτησαν τα γέλια τους και τον διόρθωσαν: «Όχι δεν είναι ραδιόφωνο, είπαν· ο Σάββας τραγουδάει!», θυμάται ο ίδιος ο Σάββας Σιάτρας από εκείνη την περίοδο που την ανακαλεί με ιδιαίτερη νοσταλγία και περηφάνια… Για τον ίδιο, ωστόσο, εκτός από τα έργα του, μίλησαν με λόγια λαμπρά, θαυμασμού κι ευγνωμοσύνης, σημαντικοί άνθρωποι των Τεχνών και των Επιστημών.

 

«Στο Σάββα Σιάτρα, το Ηπειρώτικο Δημοτικό τραγούδι, ιδιαίτερα το ερωτικό, το κλέφτικο και της ξενιτειάς βρήκε το γνησιότερο ερμηνευτή του. Ό,τι επί αιώνες εδόνησε την Ηπειορώτικη ψυχή το εκφράζει με τις τρίλιες της φωνής του σε μία συναισθηματική πληρότητα που γοητεύει…», ανάφερε χαρακτηριστικά ο εμβληματικός πρόεδρος της Ηπειρωτικής Εταιρείας, Αλέκος Χ. Μαμόπουλος.

 

«Ο Σάββας Σιάτρας είναι ένα από τα πιο γλυκόλαλα αηδόνια της Ηπείρου, που κρύβει μέσα του πολύ πάθος, πολύ αγάπη για το Ηπειρώτικο τραγούδι. Είναι ένα βιολοντσέλο με σουρντίνα. Στο τραγούδι του αναδύεται ο απόηχος ενός λυγμού. Το απαλό φτερούγισμα της πονεμένης Ηπειρώτικης ψυχής. Ο ανάλαφρος βόγγος ενός καημού…», έγραψε πολύ εύστοχα ο αρχίατρος Κώστας Ντούλας στην εφημερίδα «Ηπειρωτικό Μέλλον».

 

«Ο Σάββας Σιάτρας είναι από τους πιο γνήσιους εκπροσώπους του Ηπειρώτικου δημοτικού τραγουδιού, που το υπηρετεί χρόνια τώρα με πίστη και αφοσίωση. Απλός και αληθινός, χωρίς επιτήδευση, με γνησιότητα και ειλικρίνεια, μένει πιστός στην αμετακίνητη ιδέα της παράδοσης. Και αυτή την παράδοση εκφράζει με το τραγούδι του», έγραψε ο συγγραφέας, Νέστορας Μάτσας.

 

«Ο Σάββας Σιάτρας σα γνήσιος ταλαντούχος του Ηπειρωτικού μας τραγουδιού, μας συνδέει με τη βιωματική λαϊκή μας υπόσταση. Μας ξαναφέρνει την ίδια τη λαϊκή μας καταγωγή και μας αναβαπτίζει στο αναμνηστικό μας παρελθόν. Κάθε τραγούδι του δημιουργεί μια εξαίρετη συμφωνία αισθημάτων. Ο ρυθμός και το ευγενικό του πάθος εκφράζει κάποιο πεπρωμένο της Ηπειρώτικης ζωής και Κοινωνίας», σημείωσε πολύ εύστοχα, με τη σειρά του, ο συγγραφέας, Λάμπρος Μάλαμας στην εφημερίδα «Θεσπρωτικά Νέα».

 

Ο Σάββας Σιάτρας ξεκίνησε τη σπουδαία καλλιτεχνική του πορεία στα τέλη της δεκαετίας του ’60 δίπλα στους περίφημους Χαλκιάδες, που είχαν σαν μπροστάρη τη μεγαλύτερη μορφή της Ηπειρώτικης μουσικής, τον Τάσο Χαλκιά. Κατά τη διάρκεια αυτής της –πρώτης- δημιουργικής περιόδου, ο Κυριάκος Χαλκιάς, αδερφός του Τάσου Χαλκιά, χάρισε στον Σάββα Σιάτρα μία φωτογραφία με αφιέρωση, που υποδηλώνει πάρα πολλά σχετικά με την αξία και το σεβασμό που του απέδιδαν οι σπουδαιότεροι των συναδέλφων του…«Εις τον αντικαταστάτη μας και αδελφικό φίλο Σάββα Σιάτρα. Για παντοτινό ενθύμιο, με αγάπη Κυριάκος Χαλκιάς».

 

Η φήμη και η αναγνώριση του Σάββα Σιάτρα, ωστόσο, ξέφυγε των εσωτερικών συνόρων και ταξίδεψε στα πέρατα του κόσμου. «Θα ήθελα να εκφράσω τον σεβασμό μου προς τον τραγουδιστή, Σάββα Σιάτρα, έναν από τους καλύτερους αντιπροσώπους της αρχαίας παραδόσεως του ρυθμικού αυτοσχεδιασμού στην Ελλάδα. Πρόκειται για έναν μεγάλο καλλιτέχνη, ο οποίος ξέρει να διαφυλάττει μια υπέροχη μουσική παράδοση, χωρίς τίποτε να αλλοιώσει από το δικό της στυλ, προτιμώντας την αγνότητα της μουσικής της πατρίδας του παρά τα εύκολα κέρδη και την εύκαιρη επιτυχία», ήταν τα χαρακτηριστικά λόγια του Αλίν Ντανιέλου, Διευθυντή του Διεθνούς Ινστιτούτου της Συγκριτικής Μουσικής Βερολίνου – Βενετίας, εν έτει 1973!

 

Ιδιαίτερα τιμητική για τον Σάββα Σιάτρα ήταν και η πρόσκλησή του στο Διεθνές Φεστιβάλ Παραδοσιακή Μουσικής της Ρεν (Γαλλία, Μάιος του 1974), ενώ η φωνή του έχει ηχογραφηθεί σε αμέτρητες εκπομπές ραδιοφωνικών σταθμών, όπως για παράδειγμα στη γαλλική ραδιοφωνία και τη Deutsche Welle. Ξεχωριστό παράσημο αποτελεί η -επί μακρόν- συνεργασία του με το «δάσκαλο της παραδοσιακή μουσικής», Σίμωνα Καρρά, ενώ το 1972 μετείχε με δύο τραγούδια στην Έκδοση Δημοτικών τραγουδιών της Ακαδημίας Αθηνών, μία ειδική συλλεκτική έκδοση «εκδιδόμενη επί τω εορτασμώ της 150επετηρίδος από της ενάρξεως του αγώνος της Ελληνικής Ανεξαρτησίας».

 

Ο Σάββας Σιάτρας χαρακτηρίζεται διαχρονικά ως ένας από τους πλέον σημαντικούς Ηπειρώτες τραγουδιστές, ως ένας από τους «Ευαγγελιστές» της Ηπειρώτικης μουσικής. Στις μέρες μας, άλλωστε, είναι ο πιο αφοσιωμένος υπερασπιστής της.

 

Κατά την πολυετή καριέρα του που μετρά 45 (πλέον) έτη έχει συνεργαστεί με καταξιωμένους δεξιοτέχνες του κλαρίνου, όπως οι Τάσος Χαλκιάς, Βασίλης Δήμου, Μήτσος και Γιάννης Καραγιάννης, Πετρολούκας Χαλκιάς, Βαγγέλης Μαρκόπουλος, Πετράκης Χαραλάμπους, Γιώργος Βρακάς, Ναπολέων Δάμος, Γιώργος Δάμος, Σταύρος Καψάλης, Ναπολέων Ζούμπας, Βασίλης Μπατζής, Νίκος Φιλιππίδης, Γιώργος Κωτσίνης κ.α.

 

Αντί επιλόγου, αξίζει να εστιάσουμε στη δική του, πολύ προσωπική και αυθόρμητη άποψη για το Ηπειρώτικο παραδοσιακό τραγούδι. «Είναι το πάθος! Αναβλύζει εκ βαθέων... έπεσε σαν τη δροσιά του Μάη κι έκατσε μέσα μου. Ό,τι και να κάνεις αυτό το πάθος δεν φεύγει μετά. Άμα μικρομάθεις, δεν μεγαλοξεχνάς»! 

 

Ακούστε παρακάτω ένα από τα πιο κλασικά μοιρολόγια της Ηπείρου με τίτλο Μαριόλα, για την ερμηνεία του οποίου διακρίνεται ο Σιάτρας. Η συγκεκριμένη ερμηνεία είναι από τις  αρχές της δεκαετίας του '70.