Εκτός από μία πολύ σημαντική προσωπικότητα της βαλκανικής και της world μουσικής, ο Nedyalko Nedyalkov είναι μία γνώριμη φιγούρα στους εγχώριους μουσικούς κύκλους, καθώς έχει συνεργαστεί επανειλημμένως με Έλληνες βιρτουόζους της ευρύτερης παραδοσιακής μουσικής. Ο Βούλγαρος master της Τέχνης του καβάλ (και εκπληκτικός μουσικός, γενικότερα) επανέρχεται στο προσκήνιο με την καινούργια του δουλειά, που φέρει τον τίτλο «I want to say», όπου ξεχωρίζει και η συμμετοχή του Κυριάκου Ταπάκη (ούτι). Αφορμής δοθείσης, ο Nedyalko Nedyalkov μιλάει στο Musicpaper για το συγκεκριμένο υλικό, από το οποίο εμπιστεύεται στο «Παραδούναι και Λαβείν» μία καλή δόση προακρόασης! Για το άλμπουμ του Nedyalkov καταθέτει την άποψή του και ο καθηγητής από το Πανεπιστήμιο Oregon των ΗΠΑ, Carol Silverman…
Έχετε γεννηθεί στο Haskovo της Βουλγαρίας, μία περιοχή με παράδοση στη μουσική, ενώ επίσης μουσική παράδοση έχει και η οικογένειά σας…
Πράγματι… Γεννήθηκα το 1970 στην πόλη του Haskovo, που βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης και στους πρόποδες της Ανατολικής Ροδόπης. Η οικογένειά μου, μαζί με την οποία μεγάλωσα στο χωριό Konush έχει μια μακρά παράδοση στο χώρο της folk μουσικής. Όλα τα μέλη της ήταν άνθρωποι της μουσικής, έπαιξαν όργανα και τραγούδησαν παραδοσιακά τραγούδια. Ο πατέρας μου ήταν μουσικός «του γάμου», έπαιζε βιολί και τραγουδούσε, ενώ θείοι μου ήταν επίσης διάσημοι μουσικοί, που συχνά καλούνταν να παίξουν σε γάμους και πανηγύρια σε όλη τη Θράκη. Ήμουν πολύ μικρός, ίσως τεσσάρων χρονών, όταν ξεκίνησα να πηγαίνω κοντά σε αυτούς τους μουσικούς και να ακούω κι εγώ τη μουσική που παίζουν. Προσπαθούσα να αποτυπώσω στο μυαλό μου ό,τι άκουγα και μετά να παίξω τα κομμάτια σε ένα μικρό ακορντεόν που μου δόθηκε από τον παππού μου. Το χωριό μου είναι κοντά στα σύνορα με την Τουρκία και την Ελλάδα, περίπου 80 χμ. από τα σύνορα και είναι σημαντικό να μοιραστώ μαζί σας ότι όταν ήμουν παιδί άκουγα τη μουσική και των δύο πλευρών, της βουλγαρικής και της ελληνικής πλευράς της Ροδόπης. Μπορούσα να καταλάβω πότε υπάρχει καλή folk μουσική και την ακολουθούσα.
Θα μπορούσατε να αναφερθείτε στην προσωπική σχέση που έχετε αναπτύξει με το καβάλ;
Αισθάνομαι τον εαυτό μου τόσο κοντά στο καβάλ, που δεν βλέπω πώς θα μπορούσα καλύτερα να εκφραστώ, εκτός μέσω του συγκεκριμένου οργάνου. Ευχαριστώ το Θεό γι’ αυτό το πεπρωμένο! Πιστεύω ότι κατά τη διάρκεια αυτών των 30 ετών έχω καταφέρει να βρω το δρόμο μου, αλλά και να βελτιωθώ ως μουσικός. Γενικά, όταν ένας μουσικός καταφέρει να βρει τον εαυτό του μέσα σε αυτό το όργανο, τότε μπορεί άνετα να περάσει σε διάφορα και διαφορετικά μεταξύ τους μουσικά στιλ, είδη ακόμη και εποχές του οργάνου, διότι ο ήχος του καβάλ έχει αυτή τη μαγική ιδιότητα να ακούγεται αρχέγονος, όσο και σύγχρονος ταυτόχρονα, όπως και να «κουβαλάει» μελωδίες από διαφορετικούς κόσμους, κυριολεκτικά και μεταφορικά μιλώντας. Όλα εξαρτώνται από τον μουσικό και την ικανότητά του.
https://www.musicpaper.gr/paradounai-lavein/item/4468-nedyalko-nedyalkov#sigProId2541704dc2
Ανήκετε στη γενιά των μουσικών που ανανέωσαν την παραδοσιακή μουσική της Βουλγαρίας. Ποια είναι η θέση αυτής της μουσικής στην εποχή της «παγκοσμιοποίησης»;
Στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης, αρκετοί Βούλγαροι μουσικοί (συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μου) προσπαθούν να δημιουργήσουν μία μουσική που έχει ενδιαφέρον να ακούσει και να καταλάβει κανείς. Υπάρχουν επίσης πολλά fusion, jazz και άλλων ειδών projects με διεθνείς συμμετοχές, ωστόσο πιστεύω πως για να είμαστε πιο κοντά στο αληθινό και το γνήσιο σε αυτές τις αναζητήσεις θα πρέπει να επιμείνουμε πιο σταθερά στις παραδόσεις και τις ρίζες του πολιτισμού μας. Θα μας διατηρήσει στο δρόμο μας προς το μέλλον.
Το επερχόμενο cd σας ονομάζεται «I want to say». Τι είναι αυτό που θέλετε «να πείτε» με την καινούργια σας δουλειά;
Στο νέο μου project που λέγεται «I want to say» έχουν συμπεριληφθεί συνθέσεις με αρκετούς διαφορετικούς ήχους, όπως ο κλασικός παραδοσιακός ήχος, ο βαλκανικός, ο oriental, ο latin, καθώς και δύο κομμάτια με τη συμφωνική ορχήστρα της Βουλγαρικής Εθνικής Ραδιοφωνίας σε στιλ μπαρόκ. Νομίζω ότι ειδικά η σύνθεση «Roumelian melody» θα είναι πολύ ενδιαφέρουσα για τους ακροατές, επειδή εκτός από τις δικές μου ιδέες περιλαμβάνει και πολύ παλιά θέματα από την οθωμανική περίοδο του 17ου-18ου αιώνα. Για να επιτευχθεί ένας καλύτερος ήχος σε αυτά τα τραγούδια κάλεσα τους φίλους μου και υπέροχους μουσικούς, Hakan Güngör (κανονάκι) και Κυριάκο Ταπάκη (ούτι). Συνολικά, σε αυτό το άλμπουμ προσπαθώ να εκφραστώ με έναν τρόπο παιξίματος σχετικά με αυτό που μπορώ να σας δείξω με το καβάλ και τον τρόπο σκέψης μου. Είναι μια ανοιχτή διάδραση της μουσικής με όλα όσα με προκαλούν και με συναρπάζουν.
Έχετε κι άλλες φορές συνεργαστεί με Έλληνες μουσικούς. Τι σας συνδέει με την ελληνική μουσική;
Οι επαφές μου με Έλληνες μουσικούς συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Πριν από 11 χρόνια γνώρισα τον Χρήστο Μπάρμπα (νέυ) και τον Ross Daly όταν ήμασταν με συναδέλφους μου στο Χουδέτσι της Κρήτης για εργαστήριο πέντε ημερών και μία συναυλία. Αργότερα είχα την ευκαιρία να συναντηθώ με τον Παντελή Στόικο, με τον οποίο είμαστε πλέον πολύ καλοί φίλοι και έχουμε παίξει μαζί σε πολλά project. Τον Αύγουστο του 2010 είχα προσκληθεί ως δάσκαλος καβάλ και στο «Μουσικό Χωριό», στα σεμινάρια στον Άγιο Λαυρέντιο Πυλίου, όπου συναντήθηκα με μία ολόκληρη ομάδα Ελλήνων μουσικών και τραγουδιστών, όπως οι Σωκράτης Σινόπουλος, Μάρθα Μαυροειδή, Κυριάκος Γκουβέντας, Κώστας Αναστασιάδης, Δήμος Βουγιούκας, Λουκάς Μεταξάς, Κυριάκος Ταπάκης, Ειρήνη Δερέμπεη, Δημήτρης Ψώνης και τόσοι άλλοι. Με κάποιους από αυτούς συμμετέχουμε σε διάφορα έργα του Jordi Savall. Σε ό,τι αφορά στην ελληνική μουσική δεν έχω συγκεκριμένες προτιμήσεις, γιατί πιστεύω ότι είναι γενικά πολύ όμορφη και μελωδική. Καθένα στυλ ελληνικής μουσικής, εθνογραφικά μιλώντας, είναι πολύ πρωτότυπο και μοναδικό. Μου αρέσει η μουσική από τη Βόρεια Ελλάδα, η μουσική της Ηπείρου, από το κεντρικό τμήμα της χώρας, καθώς και η μουσική από διάφορα νησιά. Επίσης, αγαπώ πολύ να ακούω την παλιά βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική.
Προέρχεστε από ένα μέρος (τα βουνά της Ροδόπης) που μοιράζεται την παλιά Θρακική παράδοση με την ελληνική πλευρά. Ίσως είναι μία κοινότυπη ερώτηση, αλλά πιστεύετε πως η μουσική μπορεί να ακυρώσει τα σύνορα ανάμεσα στους ανθρώπους;
Νομίζω ότι η πραγματική μουσική είναι μια Τέχνη η οποία δεν υπόκειται σε όρια, σύνορα, κράτη ή πολιτικά συμφέροντα. Όπως όλα τα είδη των Τεχνών, έτσι και η μουσική έχει δημιουργηθεί από την ψυχή του καλλιτέχνη και απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους, σε όλο τον κόσμο.
Έχετε υπάρξει μέλος ακόμη και jazz ή world music σχημάτων. Πιστεύετε πως αυτός είναι ο νέος τρόπος για να ανανεωθεί η folk μουσική;
Από τη συμμετοχή μου σε διάφορα είδη μουσικών συνθέσεων, έχω διαπιστώσει πως όλα αυτά είναι απλώς τρόποι για να επικοινωνεί ο ένας με τον άλλο τη μουσική και να αισθάνονται οι άνθρωποι χαρούμενοι και ικανοποιημένοι με αυτό που γεννήθηκε την ίδια στιγμή πάνω σε μια σκηνή...
Σε μία περίοδο κρίσης (πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής) στην Ευρώπη, πιστεύετε πως οι Βαλκάνιοι μπορούν να στραφούν στον πολιτισμό του και να βρουν το δρόμο τους μέσα από τις ρίζες τους;
Σε αυτά τα δύσκολα χρόνια της οικονομικής, χρηματοπιστωτικής και πνευματικής κρίσης, αυτό που θα μας βοηθήσει να επιβιώσουμε ο καθένας μεμονωμένα, αλλά και από κοινού είναι η αγάπη μεταξύ των ανθρώπων και η προφανής αίσθηση της εθνικής μνήμης και συνείδησης. Πρέπει να είμαστε πιο κοντά στη φύση και μακριά από τις ματαιοδοξίες και τους υλικούς πειρασμούς.
Το «I Want to Say» είναι μια πραγματικά μοναδική και συναρπαστική μουσική εμπειρία. Ο Nedyalko Nedyalkov, ο κορυφαίος μουσικός του καβάλ στην Βουλγαρία έχει συγκεντρώσει μια αριστοτεχνική ομάδα από Βαλκανίους μουσικούς για να ερμηνεύσει ένα ευρύ φάσμα της Βαλκανικής μουσικής, τόσο παραδοσιακά όσο και σε επίπεδο fusion. Από Βαλκανικά τραγούδια του χωριού, τη βουλγαρική μουσική του γάμου, μέχρι vintage μελωδίες Ρομά, την κλασική τουρκική μουσική, από τη Latin jazz έως τη δυτική κλασική, κάθε κομμάτι σε αυτό το άλμπουμ είναι επιδέξια ερμηνευμένο σε μια πρωτότυπη διασκευή. Ο συνδυασμός της παραδοσιακής μουσικής, ο επιδέξιος και εφευρετικός αυτοσχεδιασμός και η σύντηξη παράγουν ένα συναρπαστικό μουσικό ταξίδι. Σε αυτό περιλαμβάνονται αρκετές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων της Θράκης και του Pirin, καθώς και οι γειτονικές Ρουμανία και Τουρκία. Το φάσμα των υλικών είναι τεράστιο και η ευελιξία που απαιτείται για την εναλλαγή των ειδών εξαιρετικά απαιτητική… Για παράδειγμα, ένα τραγούδι της Ροδόπης συγχωνεύεται με jazz, και ένα μπαρόκ σε συμφωνική σύνθεση του Georgi Andreev διαθέτει μια «Aria της Ροδόπης» και ένα «Φινάλε».
Συμμετέχουν εκπληκτικοί guest μουσικοί, όπως ο Τούρκος βιρτουόζος στο κανονάκι Hakan Güngör και ο Έλληνας Κυριάκος Ταπάκης (ούτι), καθώς και πολλοί αγαπημένοι συναδέλφοι του Nedyalko από τη Βουλγαρία: Peyo Peev (gadulka), Angel Dimitrov (κιθάρα και ταμπουρά), Nikolay Antov (κιθάρα) και οι «κρουστοί» Stoyan Yankoulov και Ventzislav Radev. Γύρω από αυτή την ομάδα είναι η ταλαντούχα σύζυγός του Nedyalko, τραγουδίστρια, Stoimenka Nedialkova. Επιφυλάσσομαι για τον υψηλότερο έπαινο προς τον Nedyalkov, ο οποίος είναι ο παραγωγός αυτής της καταγραφής και ίσως ο πιο ιδιοφυής μουσικός στη Βουλγαρία σήμερα. Ένας master της παραδοσιακής και του στυλ «του γάμου» μουσικής, ο οποίος κινείται σε ένα ευρύ φάσμα των Βαλκανίων και της περιφερειακής μουσικής παράδοσης, ενώ συμμετέχει σε πολλά έργα fusion μουσικής ανά τον κόσμο. Ακούστε την εξαιρετική ερμηνεία του στην tilinca («Rumenitza»*). Η τεχνική του ικανότητα είναι εκπληκτική και η ευαισθησία του στη διατύπωση και το ηχόχρωμα είναι απαράμιλλη. Είμαστε τυχεροί που μας έδωσε αυτό το άλμπουμ… Prof. Carol Silverman (University of Oregon, USA)
*Το tilinca είναι ένα ξύλινο πνευστό μονής εξόδου του αέρα και του ήχο (στην κατάληξη του οργάνου), το οποίο συναντάται κυρίως στην περιοχή της ανατολικής Τρανσυλβανίας και παίζεται από ποιμένες. Θεωρείται ο ήχος της Άνοιξης…