Τι είναι αυτές οι συμφωνικές μινιατούρες που θα παρουσιάσετε;

Παρότι πρόκειται για μικρά κομμάτια, κατά βάθος, ξαναέγραψα ένα έργο του οποίου τα κομμάτια δεν είχανε λιμπρέτο. Έτσι, καλώ τον κόσμο να έχει κατά νου, αν του έρθει κάποια ωραία ιδέα, να μου γράψει την ιδέα αυτή μήπως καταλήξουμε σε ένα λιμπρέτο. Θέλω να βάλω το κοινό σε μία διαδικασία δημιουργική, γιατί πιστεύω πως αυτός είναι ένας τρόπος ακρόασης της συμφωνικής μουσικής.

Σας έχει λείψει η διαδραστικότητα;

Η διαδραστικότητα πιστεύω ότι είναι κάτι που έχει χαθεί στη μουσική. Ακόμα και στους ακροατές τραγουδιού. Επειδή η μουσική αυτή είναι de facto αφηρημένη, αξίζει να βάλεις τους ακροατές να είναι δημιουργικά συμμέτοχοι.

Αυτή η διαδραστικότητα συμβάλει στη δημιουργία του ονείρου και του ονειρικού;
Το όνειρο, ακούγεται μερικές φορές εξωραϊστικά. Δεν το εννοώ έτσι. Εννοώ τον κόσμο των ονείρων που περιέχει και τον εφιάλτη. Επίσης, υπάρχει και το όνειρο που ανήκει στην πραγματικότητα. Πόσοι από εμάς την ώρα που λειτουργούμε μέσα στην καθημερινότητα, στην ουσία, δεν είμαστε σε αυτό που κάνουμε εκείνη τη στιγμή;

Αυτό όμως είναι όνειρο ή απλά σκληρή πραγματικότητα;
Όσο περνάει ο καιρός επειδή είναι πολύ αποξενωτική η πραγματικότητα, αυτό το κομμάτι του εγκεφάλου το οποίο ψάχνει και σκαλίζει τα όνειρα μεγαλώνει.

Που αναφέρεται ο τίτλος «Οι πλανόδιοι των ονείρων»;

Αυτό στο οποίο αναφέρομαι με τη φράση «Οι πλανόδιοι των ονείρων» είναι ότι έτσι όπως έγραψα τα κομμάτια αυτά, άνοιξα τα κλουβιά και βγήκαν έξω οι κλοσάρ που κυκλοφορούνε στα όνειρα μέσα. Αυτοί που σκαλίζουν τα σκουπίδια του ασυνείδητου.

Οι μουσικοί είναι πλανόδιοι των ονείρων; Είναι αυτοί που μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να δουν τον κόσμο πιο ονειρικά;
Κατά κάποιο τρόπο έτσι είναι, αλλά νομίζω ότι πιο πολύ μετράει να κάνεις την κίνηση που θα έκανε ένας φύλακας σε έναν ζωολογικό κήπο, που το βράδυ τρελαίνεται και ανοίγει τα κλουβιά για να βγουν τα θηρία έξω. Δεν σημαίνει ότι θα μας κατασπαράξουν. Απλά, είναι στο χέρι τους το τι θα κάνουν. Όταν κοιμάσαι δεν ορίζεις το περιεχόμενο των ονείρων. Μπορεί να γίνουν εφιάλτες τα πιο ωραία πράγματα. Και τα πιο δυσάρεστα και περίεργα να είναι για σένα καταπραϋντικά.  

Με την κουβέντα τα πράγματα πήγαν αλλού… Περάσαμε από διάφορα κινήματα της Τέχνης, αναφέρθηκε με θαυμασμό στον ρομαντισμό, είπαμε για τον Σουρεαλισμό, που αναπτύχθηκε σε συνθήκες που η κοινωνίες ζούσαν τον παραλογισμό του πολέμου κλπ. Ξεφύγαμε τελείως από την παράσταση. Η κουβέντα πήγα αλλού…

Είναι δεδομένο ότι αν δει κανείς συνολικά την ιστορία της Τέχνης θα βρει πολλές προβολές στην ιστορία της σχέσης του ανθρώπου με τον Θεό.

Και πότε η Τέχνη έρχεται κοντά στον κόσμο των ονείρων;

Ξαφνικά, έγινε μία μεγάλη έκρηξη που είναι ο Φρόιντ και η επιρροή του στην Τέχνη. Εκεί έχουμε την αυτόματη γραφή που βρίσκει και στη μουσική τη δικιά της έκφραση με τον Μάλερ. Εκεί μπαίνουμε στον κόσμο των ονείρων. Σε έναν κόσμο χωρίς ελεγχόμενη δομή,  όπως είναι μία σονάτα. Τότε θριαμβεύει η απόλυτη ελευθεριότητα και ελευθερία θα έλεγα. Στον Μάλερ, με μία νότα, μπορείς να φύγεις από τον εφιάλτη και να μπεις σε έναν παραδεισένιο τόπο και αναρωτιέσαι πως έγινε αυτό.

Αυτή είναι η βάση αυτού που ονομάζουμε Σύγχρονη Μουσική;

Δεν είναι η βάση, αλλά είναι το απαραίτητο κατώφλι, όπου ουσιαστικά ο άνθρωπος στρέφεται προς τα μέσα και αποφασίζει να μιλήσει για αυτά που είναι εντός του. Να μιλήσει για αυτά με τον τρόπου που υπάρχουν. Να αποκαλύψει στην πραγματικότητα τη σύνδεση των ονείρων με τις επιθυμίες.

Τις επιθυμίες που είναι σκοτεινές, ανομολόγητες. Ιδιαίτερα τις καταπιεσμένες. Και είναι καταπιεσμένες επειδή ακριβώς η κοινωνία δεν μπορεί να τις υιοθετήσει.

Αυτό θα οδηγήσει τα πράγματα σε πιο αντισυμβατικές/σουρεαλιστικές καταστάσεις όσον αφορά την καλλιτεχνική έκφραση;

Νομίζω ότι όχι. Δεν είναι αυτή η στιγμή. Γιατί η εξωστρέφεια που χρειάζεται για να γίνει αυτό, υπάρχει όταν δεν αισθάνεσαι εξωτερικό κίνδυνο. Όταν υπάρχει εξωτερικός κίνδυνος δεν είναι ώρα για να μηρυκάσεις.

Πιστεύω ότι η εποχή που έρχεται θα μας οδηγήσει στον κλασικισμό. Θα βρούμε άλλες αξίες, αλλά αξίες. Ή τις παλιές αξίες με νέο μάτι. Πρέπει να ξαναϊσορροπήσουμε με την ημέρα, γιατί αναμοχλεύοντας τα όνειρα και τις επιθυμίες στην πραγματικότητα χαθήκαμε σε ένα γοητευτικό στην αρχή πέλαγος, όπου δημιουργήθηκαν σιγά σιγά τρικυμίες και έχουμε τώρα ανάγκη τις σημαδούρες, να δέσουμε.

Οι μεγάλες αλλαγές οριοθετούνται από δυσάρεστες εξελίξεις;

Όσο προχωράμε και δεν συμβαίνει ο πόλεμος, που εγώ νομίζω ότι συμβαίνει, θα έχουμε όλο και περισσότερο την ανάγκη να κρατηθούμε από κάτι. Αυτό που παρατηρώ και στην ελληνική κοινωνία είναι ότι στρέφεται στα λίγα πράγματα στα οποία έχει απόλυτη εμπιστοσύνη. Είτε αυτά προέρχονται από το παρελθόν είτε από το παρόν. Αν ένας λογοτέχνης είναι 100% αξίας, στρέφονται όλοι σ’ αυτόν. Αν είναι αμφιλεγόμενο αυτό που μας παρουσιάζει κάποιος, μετά από λίγο απορρίπτεται.

Άρα, οι σταθερές στη ζωή των ανθρώπων λειτουργούν ως άτυπος ονειροκρίτης, που θα αποκωδικοποιήσει και θα εξηγήσει τα όνειρά τους;

Πολλοί άνθρωποι επιθυμούν απλά την «ενασχόληση» και όχι τη «μετάφραση». Η μετάφραση μπορεί να είναι και φρίκη για αυτούς. Θέλουν το άνοιγμα του καπακιού για λίγο και να το κλείσουν γρήγορα, ίσα να φύγει ο ατμός. Η μουσική, αυτούς τους ανθρώπους, τους βοηθάει. Τους ανοίγει το καπάκι να φύγει ο ατμός. Αν θέλεις, μπορείς να δεις και πολύ περισσότερα πράγματα κάτω από τον ατμό. Είναι βέβαιο ότι κάτι κάνει στην ψυχή.

Σκέφτομαι ότι αυτά που συζητάμε τώρα εδώ θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι πολυτέλεια.

Αυτά που λέμε εδώ είναι σίγουρα πολυτέλεια. Αυτό που δεν είναι πολυτέλεια είναι το αποτέλεσμα αυτών που συζητάμε. Ο κόσμος νομίζει ότι τα πράγματα είναι κάπως, αλλά είναι αλλιώς. Ανάμεσα σε αυτούς που το νομίζουν είμαι κι εγώ.

Και πως βλέπετε το αλλιώς;

Κάθε τόσο, η δουλειά αυτή που κάνω με υποχρεώνει να δω ότι πραγματικότητα δεν είναι μόνο η επιφάνεια. Και θα έλεγα ότι η επιφάνεια, αν μας αφορά, πρέπει αυτή κ α ι  μ ό ν ο να σέβεται τον πυθμένα, γιατί εξαρτάται εκείνη από τον πυθμένα, όχι εμείς. Δεν είναι πολυτέλεια η γνώση. Μπορεί να είναι χρήσιμη και απαραίτητη για αυτούς που ασχολούνται, αλλά αυτοί θα παράξουν το συμπέρασμα που είναι χρήσιμο για τη ζωή μας.

Αυτό που βγάζω εγώ ως συμπέρασμα και νομίζω ότι είναι χρήσιμο για όλους – άμα το υιοθετήσω στη μουσική και γράψω ένα τραγούδι που μπορεί να κάνει καλό σε αυτόν που το άκουσε – δεν είναι πολυτέλεια. Είναι πολυτέλεια για αυτόν που δεν θα ασχοληθεί τόσο όσο εγώ, αλλά αυτό που θα κάνω, δεν είναι.

• «οι πλανόδιοι των ονείρων» είναι η νέα πρόταση του Παπαδημητρίου. Αποτελείται από 14 νέες συμφωνικές μινιατούρες και θα παρουσιαστεί 15 και 16 Φεβρουαρίου στην κεντρική σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, στο πλαίσιο του κύκλου «Δημιουργία Ρεπερτορίου, του «Ελληνικού Σχεδίου», με την Εθνική Συμφωνική ορχήστρα της ΕΡΤ και σε μουσική διεύθυνση Λουκά Καρυτινού.

  ---

Για εσάς, ποιο είναι τελικά το ζητούμενο;

Για μένα, είναι πολύ σημαντικό να προσφέρω τη λύση της εξίσωσης, αν μπορώ να τη βρω. Θέλω, αν μπορώ, με αυτή τη διαδραστικότητα που λέγαμε στην αρχή, να τους θυμίσω ότι ακούμε διαδραστικά, δεν ακούμε παθητικά. Όταν καλώ τον κόσμο να σκεφτεί να γράψει λιμπρέτο για το έργο που θα παρουσιάσουμε, ξέρω ότι οι πιο πολλοί δεν θα το κάνουν. Ξέρω όμως επίσης, ότι κανείς δεν θα φύγει χωρίς να αναρωτηθεί αν θα μπορούσε να το κάνει.

Οπότε η διαδικασία της σκέψης είναι το κέρδος;

Εμένα κυρίως αυτό με ενδιαφέρει. Όχι να μου στείλουν τα σενάρια και τα λιμπρέτα. Αυτό θα είναι πάρα πολύ ωραίο και είμαι σίγουρος ότι θα βρεθούνε πάρα πολλά ωραία πράγματα. Αναμένω ότι θα εκπλαγώ κιόλας. Όμως, όλοι όσοι δεν θα μου στείλουν τίποτα, θα έχουν μπει στη διαδικασία να σκεφτούν αν θα μπορούσαν. Ο καθένας θα φτάσει λίγο πιο κοντά σε αυτή τη σκέψη. Αυτή η δυνατότητα του ακροατή είναι ξεχασμένη. Κανείς δεν τη ζητάει πια.

Τι είναι αυτό που ζητάνε;
Το μόνο που ζητάμε στον ακροατή είναι να μας πληρώσει. Να μας σκάσει λεφτά. Τίποτα άλλο δεν του ζητάμε. Εγώ, τώρα, θέλω να του ζητήσω να έρθει δίπλα μου.

Σε ένα τραγούδι της η Αρλέτα λέει «Είμαι έμπορος ονείρων». Είναι ένας συνθέτης έμπορος ονείρων, εκτός από έμπορος μουσικής;
Έμποροι είναι οι έμποροι της Τέχνης. Εμείς δεν είμαστε έμποροι. Αν γίνουμε έμποροι θα αποτύχουμε. Μπορεί ένα άλλο κομμάτι του εαυτού μας να γίνεται έμπορος. Υπάρχουν καλλιτέχνες που είναι και έμποροι. Αλλά ακόμα και εκείνοι, την ώρα που είναι καλλιτέχνες, δεν είναι έμποροι. Δεν μπορείς να πουλήσεις κάτι που δεν υπάρχει. Πουλάς κάτι που υπάρχει. Που είναι αλήθεια δηλαδή. Δεν μου αρέσει ο έμπορος στα χωρικά ύδατα της Τέχνης, μου αρέσει όμως η Τέχνη να έχει κοινωνική απήχηση. Στεναχωριέμαι όταν, ενώ είναι αξιόλογη, δεν έχει. Δέχομαι ότι έτσι πολλές φορές είναι η πραγματικότητα. Πολλές φορές η αξιόλογη τέχνη είναι άκαιρη. Αν σκεφτώ όμως εμπορικά, θα καταργήσω την άκαιρη μεγάλη τέχνη που θα αναγνωριστεί μετά. Θα πρέπει να πετάξω στα σκουπίδια τον Βιβάλντι, γιατί αναγνωρίστηκε 400 χρόνια μετά, θα πετάξω στα σκουπίδια τον Mozart γιατί στην εποχή του ήτανε μία μετριότητα.. Θα πρέπει να πετάξω στα σκουπίδια τη μισή μεγάλη τέχνη γιατί αυτοί οι άνθρωποι δεν σκέφτηκαν εμπορικά. Δεν είναι ότι δεν μπορούσαν, απλώς δεν βάζανε το έργο τους σε αυτή τη διαδικασία.

Οι περισσότεροι όμως επιζητούν τη συγχρώτιση με τους εμπόρους της Τέχνης.

Δεν γίνεται να μην υπάρχουν έμποροι Τέχνης, θα ήθελα σε μεγάλο βαθμό να είναι διαφοροποιημένοι από τους άλλους εμπόρους. Χωρίς αυτούς δεν ζει η τέχνη. Δεν ζουν οι καλλιτέχνες.

Και ποιος θα είναι αυτός που θα τους προσφέρει τα μέσα και τα χρήματα;

Ας είναι το κράτος αυτό. Δεν με νοιάζει. Θα πρέπει η Τέχνη να απεξαρτηθεί από τα εμπορικά. Η ιδανική μορφή κοινωνίας για την Τέχνη θα ήταν αυτή στην οποία θα μπορούσαν οι καλλιτέχνες να ζουν – όχι πλούσια, ούτε και φτωχά – χωρίς το άγχος της επιβίωσης.

Ιστορικά αυτό έγινε όταν οι καλλιτέχνες ήταν κομμάτι της αυλής ενός Βασιλιά…

Έγινε και με τους καλλιτέχνες του λαού.

Σωστά

Απολυταρχικά καθεστώτα το έχουν κάνει αυτό. Τι περίεργο ε;

Αυτοί που θα πληρώνουν όμως τους καλλιτέχνες τελικά δεν θα είναι και αυτοί που θα τους χρησιμοποιούν όπως τους εξυπηρετεί κάθε φορά;

Έτσι είναι. Από την άλλη δεν πιστεύω ότι ο φιλελευθερισμός, ο οποίος είναι μέσα στην πραγματικότητα της ζωής και ως κρατούσα οικονομική θεωρία, ο μισός πλανήτης την πιστεύει θα κάνει τα πράγματα καλύτερα. Δεν πιστεύω ότι στην Τέχνη μπορεί να ισχύει. Γιατί αν ισχύει κάτι τέτοιο θα πρέπει να πετάξουμε όλη την Ελλάδα μαζί στα σκουπίδια.

Λίγο υπερβολικό δεν είναι αυτό;

Ναι, γιατί η Τέχνη του μιούζικαλ ή του κινηματογράφου που χρειάζεται πολλά λεφτά για να γίνει θέλει και πολύ λαό να τα πληρώνει. Από τον πολύ λαό, πρέπει ένα μικρό μέρος να είναι αρκετό για να «ζήσει» μία παραγωγή, αν αυτή η παραγωγή είναι Βάγκνερ. Στην Ελλάδα, που είναι μικρή, αυτό το ποσοστό που θα μπορούσε να ζήσει μεγάλες παραγωγές είναι ελάχιστο. Άρα, η μεγάλη Τέχνη αποκλείεται εξ ορισμού. Δεν υπάρχουν οι άνθρωποι να τη στηρίξουν. Σε ποσότητα.

Άρα που καταλήγουμε;
Ότι θα πρέπει η Τέχνη να στηρίζεται από το κράτος ή από μεγάλους φορείς και πλούσιους, με φοροαπαλλαγές φυσικά ή με κάποιον άλλο τρόπο. Το τελείως εμπορικό και ελεύθερο καταστρέφει τη μεγάλη Τέχνη. Την προφητική Τέχνη. Για να επιβιώσεις πρέπει να είσαι εμπορικός και πλατύς, οπότε καταργούμε όσους κάνουν κάτι που δεν ενδιαφέρει την πλατιά μάζα, αλλά μπορεί να είναι πολύ σπουδαίο.   

Πληροφορίες:

«Οι Πλανόδιοι των Ονείρων» του Δημήτρη Παπαδημητρίου

Στέγη Ιδρύματος Ωνάση - Συγγρού 107

15 & 16 Φεβρουαρίου 2019 | Κεντρική Σκηνή | 20:30

—

Εισιτήρια

Κανονικό: 7, 15, 20, 22 €

Μειωμένο, Φίλος, Παρέα 5-9 άτομα: 12, 16, 18 €

Παρέα 10+ άτομα: 11, 14, 16 €

Κάτοικος Γειτονιάς: 7 €

ΑμεΑ, Ανεργίας: 5 € | Συνοδός ΑμεA: 7, 10 €

Ομαδικές κρατήσεις στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.