ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

Ο ΠΟΘΟΣ ΚΑΙ Ο ΦΟΝΟΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

ΠΙΑΝΩ ΓΡΑΦΗ ΝΑ ΓΡΑΨΩ...

ΔΟΚΙΜΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ — 2

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ

Εκδόσεις Άγρα | Σελίδες 832 

Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε αυτό το βιβλίο, όπως και το πρώτο της σειράς (Κυκλοφόρησε το 2016), ως ένας μέρος μιας ιδιόμορφης «εγκυκλοπαίδειας» για το δημοτικό τραγούδι. Ο συγγραφέας-ερευνητής καταγράφει, συγκρίνει και παρουσιάζει τα δημοτικά τραγούδια μέσα από θεματικές δεξαμενές.

Παραλλαγές στίχων και νοημάτων παρελαύνουν με σχόλια και «ανακαλύψεις» που διασώζουν σε μεγάλο βαθμό και την τιμή του δημοτικού τραγουδιού που τόσο «λερώθηκε» κατά τις περιόδους διακυβέρνησης της χώρας από ολοκληρωτισμούς.

Μιλάμε για μία εργασία εντυπωσιακή! Τόσο ως προς την έκτασή της όσο και ως προς το περιεχόμενό της. Αυτό που λέμε «έργο ζωής» βρίσκει νόημα στις χιλιάδες σελίδες από τις οποίες θα αποτελείται τελικά αυτή η προσωπική «εγκυκλοπαίδεια» - σημείο αναφοράς για όσους αγαπούν το δημοτικό τραγούδι, για όσους το ερευνούν, αλλά και για την γενικότερη ιστορική καταγραφή και διάσωσή του.

Είναι ο δεύτερος τόμος μίας σειράς δοκιμίων για το δημοτικό τραγούδι από την πάντα τεκμηριωμένη και ευφυή ματιά ενός σύγχρονου πνευματικού ανθρώπου και διανοητή, του Παντελή Μπουκάλα. O ίδιος αναφέρει:

«Η σειρά δοκιμίων "Πιάνω γραφή να γράψω..." πορεύεται ελπίζοντας ότι θα αντιστρατευτεί το δεύτερο μισό του στίχου που την τιτλοδοτεί, το "...και ξεγράφεται", ο οποίος απαντά σε δημοτικό τραγούδι της ξενιτιάς: Πιάνω γραφή να γράψω και ξεγράφεται. Πρώτος σταθμός, στα τέλη του 2016, η ΑΓΑΠΩ, όπου μελετήθηκε η γλώσσα των δημοτικών, οι νοηματικά καίριες επινοήσεις της, τα τερπνά παιχνίδια, η φυσική ελευθερία της. Ο δεύτερος σταθμός, ο παρών τόμος, υποδέχεται το αίμα της αγάπης, που ρέει πλούσιο και κατακόκκινο, αποτελώντας την επαλήθευση και την επικύρωσή της.

Με κέντρο το ελληνικό δημοτικό τραγούδι, το κείμενο κινείται ακτινωτά προς την ανώνυμη ποίηση των σύνοικων αλλά και των περίοικων λαών, καθώς και προς την άγνωστης πατρότητας βυζαντινή ποίηση και την επώνυμη της αρχαίας και της νεότερης Ελλάδας.»

ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ: ΟΛΑ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

(ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΓΑΘΗ ΔΗΜΗΤΡΟΥΚΑ)

Εκδόσεις Πατάκη | Σελίδες 712

Όλα τα τραγούδια του Νίκου Γκάτσου σε μία νέα αναθεωρημένη έκδοση: τα πρωτογενή, αλλά και τα οριοθετημένα από τις ανάγκες κάποιας κινηματογραφικής ταινίας ή θεατρικής παράστασης. Οι στίχοι που ευτύχησαν να τραγουδηθούν, αλλά κι εκείνοι που παρέμειναν στο συρτάρι και που μοιάζουν με παραλλαγές στο ίδιο θέμα ή στο ίδιο μέτρο, υπόλοιπα συνεργασιών που δεν ευδοκίμησαν, μα και απόπειρες για μια γραφή πιο λαϊκή.

Όπως αναφέρει η επιμελήτρια της έκδοσης Αγαθή Δημητρούκα:

“Ήταν υποχρέωσή μου, αφού ο Γκάτσος δεν κρατούσε συστηματικό αρχείο, να συγκεντρώσω τον θησαυρό, να διασταυρώσω πληροφορίες και, όπου έκρινα αναγκαίο, να παραθέσω στοιχεία που γνωρίζω χάρη στην επί πολλά έτη κοινή μας ζωή. Αυτό δεν σημαίνει πως ο αναγνώστης θα συναντήσει πέλαγα και ποταμούς από σχόλια και αναλύσεις. Ο λόγος του Γκάτσου, θαυμαστός για την οικονομία και την ευγένειά του, επιβάλλει την ίδια οικονομία σ' αυτόν που θα τον προσεγγίσει και εμπνέει την ανάλογη ευγένεια σ' εκείνον που θα θελήσει να τον κρίνει δίκαια.

Ο κριτικός αναγνώστης θα πρέπει να κατανοήσει πως ο στιχουργός Νίκος Γκάτσος ουδέποτε επωφελήθηκε από τους ευνοϊκούς όρους των συμβολαίων αποκλειστικότητας που υπέγραφε -αφού δεν τους είχε αντιληφθεί- ούτε εκμεταλλεύτηκε το συνεχώς αυξανόμενο κύρος του, ώστε να έκανε τη δουλειά του ευκολότερη. Δεν αρνήθηκε συνεργασία με τους συνθέτες που τού πρότεινε η εταιρεία, ούτε απέρριψε ποτέ κάποια μελωδία τους.

Ήταν επαγγελματίας και προσπαθούσε με ευσυνειδησία να αποδώσει όσο καλύτερα μπορούσε το αίσθημα που τού ενέπνεε η εκάστοτε μελωδία, ή -όταν έγραφε τους στίχους πριν- να είναι ταιριαστοί με το ύφος του συνθέτη και κατάλληλοι για τον συγκεκριμένο τραγουδιστή.”

ΠΑΝΟΣ ΓΑΒΑΛΑΣ, ΜΙΑ ΦΩΝΗ ΟΛΟ ΦΩΣ

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΒΑΡΔΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΙΚΟ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

ΜΑΝΙΑΤΗΣ Ν. ΔΗΜΗΤΡΗΣ

Εκδόσεις Λιβάνη | Σελίδες 368

Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Δημήτρης Μανιάτης βιογραφεί με ζωντανό κινηματογραφικό τρόπο τον μεγάλο λαϊκό δημιουργό και ερμηνευτή Πάνο Γαβαλά. Βασικό πεδίο δράσης του οι προφορικές μαρτυρίες συνεργατών, φίλων, συγγενών αλλά και ευρύτερα, προσώπων που διαδραμάτισαν ρόλο σε αυτό που ονομάζουμε Λαϊκό Τραγούδι.

Παράλληλα με τις μαρτυρίες παρουσιάζονται στοιχεία από την πολυετή έρευνά του σε βιβλία και Τύπο. Εκτός από βιογραφικά στοιχεία και την αναλυτική δισκογραφία του Γαβαλά, ο Μανιάτης δίνει το ιστορικό - κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο στο οποίο έδρασε ο λαϊκός βάρδος. Η προσφυγιά, η Γούβα και η Καισαριανή ως γενέθλιος τόπος, η Κατοχή, ο Εμφύλιος, οι μεταπολεμικές ταβέρνες, η χρυσή δισκογραφία, τα νυχτερινά κέντρα και τα ήθη του '60, οι μετασχηματισμοί της νύχτας το '70 και το '80, αλλά και η προσωπική ζωή και τα όνειρα, η οικογένεια και τα δύσκολα τελευταία χρόνια. Περιέχονται μαρτυρίες από τον Μίκη Θεοδωράκη μέχρι τον Ντούσαν Μπάγιεβιτς και από σερβιτόρους που δούλεψαν μαζί του μέχρι την Ελεωνόρα Ζουγανέλη. Δεν θα μπορούσε να λείπει η Ρία Κούρτη με την οποία για είκοσι πέντε χρόνια αποτέλεσαν καλλιτεχνικό ντουέτο, πετυχημένο και εμβληματικό για τα ήθη και τους όρους της μαζικής ψυχαγωγίας και της αισθητικής αγωγής του τόπου.

ΟΙ ΩΡΑΙΟΙ ΕΧΟΥΝ ΧΡΕΗ

ΚΑΙ 44 ΑΚΟΜΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΠΟΥ ΚΑΘΡΕΦΤΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΟ 1990 ΕΩΣ ΤΟ 2017

ΒΥΡΩΝΑΣ ΚΡΙΤΖΑΣ

Εκδόσεις Πατάκη

Σελίδες 208

Ο μουσικός δημοσιογράφος Βύρωνας Κριτζάς έφτιαξε ένα βιβλίο που προσδοκεί να βάλει κορνίζα σε 45 φωτογραφίες της σύγχρονης κοινωνίας μέσα από ισάριθμα τραγούδια τα τελευταία περίπου 30 χρόνια.  Σχετικά με αυτό χαρακτηριστικά αναφέρεται:

«Tι σχέση μπορεί να έχουν το "Ταξίδι της φάλαινας" των Στέρεο Νόβα, ο "Πεχλιβάνης" του Θανάση Παπακωνσταντίνου και το "Δεν ταιριάζετε σου λέω" του Παντελή Παντελίδη; Φαινομενικά καμία... Απαλλαγμένο από τους διαχωρισμούς ποιοτικού και ευτελούς, για όποιον ξέρει πού να κοιτάξει, το μοντέρνο ελληνικό τραγούδι κρατάει ψηλά και διαγώνια τον πιο ρεαλιστικό καθρέφτη μας. Στο Οι ωραίοι έχουν χρέη, 45 σύντομα κεφάλαια, αφιερωμένα σε ισάριθμα τραγούδια από το 1990 μέχρι το 2017, αναδεικνύουν αυτήν ακριβώς την ιδιότητα των στίχων και της μουσικής, με χιούμορ, ποικίλες εμμονές, προσωπικά και συλλογικά βιώματα, λοξή ματιά. Ένα παιδί μεγαλώνει παρατηρώντας τον κόσμο, μια χώρα καλείται να επαναπροσδιορίσει τις αξίες της και μια λαϊκή τέχνη επιβιώνει πανταχόθεν βαλλόμενη, φωτίζοντας την τρελή μας ζωή.»

Ο ΛΕΟΝΑΡΝΤ ΚΟΕΝ ΜΕ ΔΙΚΑ ΤΟΥ ΛΟΓΙΑ

LEONARD COHEN 
Μετάφραση: Εύη Μαραγκού
Πρόλογος: Μυρσίνη Γκανά
Εκδόσεις Μελάνι
Σελίδες 192

Για τον σπουδαίο αυτό τροβαδούρο και όχι μόνο έχουν γραφτεί τόσα... Εκείνο που διαχωρίζει αυτό το βιβλίο από τα άλλα είναι το γεγονός ότι μαθαίνουμε πράγματα για τον Κοέν από τον ίδιο τον Κοέν, αλλά και από άλλους ομότεχνούς του. Αντιγράφουμε από τον πρόλογο της έκδοσης:

«...Τι ήταν τελικά αυτό που τον έκανε τόσο ξεχωριστό; Έχει ενδιαφέρον ότι βγαίνει από τη δεκαετία του '60 και του 70 χωρίς να σέρνει πίσω του μια φήμη εξαλλοσύνης, παρόλο που και ναρκωτικά πήρε και αλκοόλ και γυναίκες. Κι όμως, κατάφερνε πάντα να εμπνέει ένα είδος σεβασμού. Δεν έμπαινε σε καμιά κατηγορία, ούτε του καλού ούτε του κακού παιδιού, ίσως κι επειδή ξεκίνησε την μουσική καριέρα του αφού είχε κλείσει πια τα τριάντα. Ήταν ένας σοβαρός άντρας, ένας στιβαρός άνθρωπος, που εξέπεμπε κάτι το παλιομοδίτικο, με την καλύτερη έννοια του όρου. Κάτι που έφερνε στο νου έναν παλιό, καλύτερο κόσμο, μια Ευρώπη όπως θα την θέλαμε, και πάντοτε σκυμμένος με προσοχή πάνω από τις λέξεις. Δεν έπαψε ποτέ να είναι ποιητής. Κάποτε είπε ότι "η ποίηση είναι απλώς η απόδειξη ότι υπάρχει ζωή. Αν η ζωή σου καίγεται καλά, η ποίηση είναι απλώς η στάχτη". Τόσο καλά, δυνατά και σταθερά κάηκε η ζωή του Λέναρντ Κοέν, που αφήνει πίσω του σκορπισμένη ήδη τη στάχτη των τραγουδιών του».
Στα περιεχόμενα του βιβλίου θα βρούμε:

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Πρώτα χρόνια, Η ζωή 

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Το έργο, Βιβλία, Τραγούδια

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Τα υπόλοιπα... Και άλλες παρατηρήσεις, Άλλοι καλλιτέχνες για τον Λέοναρντ.