Πριν λίγες μέρες «κυκλοφόρησε» στον αέρα του διαδικτύου, ένα τραγούδι-ποταμός, έτσι όπως ορίστηκε από την τεχνοτροπία συνθετών όπως ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Γιάννης Μαρκόπουλος. Πρόκειται για το εμβληματικό ποίημα του Κωστή Παλαμά, «Ο Γκρεμιστής» (1928), μια ωδή στην αναγέννηση μέσα από τη δημιουργική «κατεδάφιση» κάθε ενός παθογόνου κοινωνικοπολιτικού φαινομένου. Συνθέτης, η Σοφία Λαμπροπούλου, μια από τις σημαντικότερες διεθνώς μουσικούς-σολίστ στο κανονάκι, με πολλές συμμετοχές σε συναυλίες και ηχογραφήσεις παραδοσιακής, έντεχνης, εναλλακτικής μουσικής, θεατρικές παραστάσεις και σειρά από δρώμενα στην Ελλάδα και το εξωτερικό δίπλα σε καλλιτέχνες όπως οι Δ. Σαμίου, Χ. Αηδονίδης, Νίκος και Γιασεμή Σαραγούδα, Γλυκερία, Α. Απέργης, Γ. Τρανταλίδης, Θ. Μωραΐτης, Claire Bloom, Naziha Azzouz, Robyn Schulkowsky, Dominiquw Vellard, Nouredine Tahiri, Rob Lane, Marta Sebestyen, Kalman Balogh, Ross Daly, Ballake Sissoko, Mamak Khadem, Efren Lopez, Niyazi Sayin κ.ά.
Την εντεκάλεπτη αυτή μουσικοποιητική σύνθεση ερμηνεύει μια νέα τραγουδίστρια και ηθοποιός, η Χριστίνα Μαξούρη και οι μουσικοί που συμμετείχαν στην ηχογράφηση, διαλεκτοί: μπάσο: Αλέκος Βασιλάτος, τσέλο: Σοφία Ευκλείδου, νέυ: Χάρης Λαμπράκης, κανονάκι: Σοφία Λαμπροπούλου ούτι: Κυριάκος Ταπάκης. Ηχοληψία: Γιώργος Καρυώτης.
Η Σοφία Λαμπροπούλου μίλησε στο MusicPaper.gr για αυτήν τη μουσική της «πράξη».
Ο «Γκρεμιστής» είναι ένα πολιτικό ποίημα με αισιόδοξα μηνύματα μέσα από τον επιφανειακό «μηδενισμό» του. Τι σημαίνει για σένα αυτή η επιλογή να το μελοποιήσεις;
Όταν «ανέβηκε» στο διαδίκτυο ο «Γκρεμιστής» έγραψα ένα κείμενο θέλοντας να περιγράψω τι σημαίνει για εμένα το συγκεκριμένο ποίημα. Νομίζω ότι δε μπορώ να εκφράσω κάτι καλύτερα, οπότε το παραθέτω.
«Το γκρέμισμα είναι και θέση και στάση.
Είναι ως θάνατος, σύμβολο του τέλους και (ανα)γέννησης της αρχής…
...και όχι το «Viva la muerte!» των στρατιωτών του κάθε «Φράνκο»…
…αλλά η πτώση του Σίσυφου του Καμύ που κοροϊδεύει και περιφρονεί τους Θεούς και που γίνεται αθάνατος με το να μην αποδέχεται την αθανασία που του προσφέρουν.
Για να κερδίσεις πρέπει να χάσεις...
…αλλά για να χάσεις πραγματικά πρέπει να έχεις…
Είναι το αυτονόητο που μας έπεισαν ότι είναι παράλογο.
Είναι το «Ζωή και όχι Επιβίωση».
Είναι η απόλυτη απόδειξη της αγάπης για ζωή.
Είναι δικαιοσύνη.
Για τις καλές και τις άσχημες ημέρες…
…αλλά κυρίως για αυτές που βολευόμαστε και μακροημερεύουμε…
Η επιλογή μιας συναισθηματικής ανατολίτικης μελωδίας για να ντύσει ένα επικό ποίημα είναι το στοιχείο που του προσδίδει πρωτοτυπία. Μίλησέ μου για αυτήν την μελωδική προσέγγιση…
Είναι το πρώτο κομμάτι που γράφω και το οποίο εμπεριέχει λόγο. Με έναν τρόπο ή μάλλον με όλους τους δυνατούς τρόπους, ο «Γκρεμιστής» λέει όλα όσα θα ήθελα να πω. Διάβαζα το ποίημα συνεχώς για 6 μήνες και ήταν πάντα σαν να το διάβαζα για πρώτη φορά. Κάθε φορά εμφανιζόταν και κάτι καινούριο. Σαν να γραφόταν ένα καινούριο σενάριο. Στο ένα εμπεριέχονταν όλα και η επανάληψη απλώς προσέθετε στοιχεία και χαρακτήρες... Δεν υπάρχει κάτι που να έγινε επιτηδευμένα με σκοπό ή στόχο... Αρχικά, προσπάθησα να γράψω κάτι γι’ αυτό, αλλά ήταν αδύνατο να γίνει κάτω από συνθήκες λογικής και μόνο, όσο και αν το ήθελα. Και πάλι... «νου και καρδιά και χέρι -νου και καρδιά και χέρι»… ξανά και ξανά.
Πόσο εύκολα μπορεί να γίνει κατανοητό και πώς μπορεί να γίνει πράξη; Όταν άρχισα πραγματικά να καταλαβαίνω το ποίημα βαθύτερα, ήρθε και η μουσική, ανώδυνα, και μάλιστα εκεί που νόμιζα ότι τελικά δε θα μπορέσω να το κάνω. Τώρα το πώς παίζω και γράφω, μάλλον είναι ένας συνδυασμός όλων όσων προσπαθώ να μάθω και να ζω...
Ο λόγος του Παλαμά σε κάνει να νομίζεις, τουλάχιστον στην αρχή, ότι τον καταλαβαίνεις εύκολα... Δεν σου επιβάλλεται. Ωστόσο, αν θελήσεις και μπορείς, τελικά σου φανερώνεται. Και αυτό νομίζω ότι είναι το μεγαλείο της Τέχνης.
Η απλότητα και η ηρεμία. Όχι η απλούστευση. Ο λόγος, από την άλλη, γενικότερα εμπεριέχει πάντα μέσα του το ρυθμό και τη διάθεση (αν μη τι άλλο) της μουσική του, αρκεί να θέλειςνα συντονιστείς με αυτό. Η καθαρή υποκειμενικότητα δεν υπάρχει. Κάθε βήμα του «Γκρεμιστή» προς το στόχο του, έχει βάρος και αφήνει ίχνος, άρα από εκεί που περνάει και ξαναπερνάει αυτό μένει. Υπάρχει και δημιουργεί μνήμη.
Πίσω από όλα υπάρχει μια σοφία, μια γνώση η οποία σε καλεί να την επαναφέρεις και αν δεν την ψάξεις απλώς δε θα τη βρεις. Όταν σπάει όμως ο κώδικας, εμφανίζονται ένα - ένα όλα. Παρόλα αυτά όμως, όλα εκεί ήταν και πριν εσύ να τα ψάξεις...
Μέσα σε ποια πλαίσια δισκογραφικά εντάσσεται αυτό το τραγούδι;
Δεν ξέρω αν ανήκει κάπου «δισκογραφικά». Στην πραγματικότητα ελπίζω να μην ανήκει... Νομίζω, ότι έχει φτάσει μια στιγμή που πρέπει να αποτινάξουμε από πάνω μας τον οποιοδήποτε ορισμό. Ας μιλήσουμε καλύτερα για την ουσία, για την Τέχνη και το πώς μπορούμε να κάνουμε αυτό που μπορούμε όσο το δυνατόν καλύτερα και στην τελική απλώς ας παίξουμε μουσική. Όταν ο Χατζιδάκις μιλούσε για έντεχνο, όριζε έτσι με έναν τρόπο, το τεράστιο έργο του. Όταν το έπραξε αυτό δεν ήταν και μικρός σε ηλικία... Εμείς, ας μεγαλώσουμε λίγο ως μουσικοί, έστω, και βλέπουμε...