Ο “Σίσυφος” (Odradek 2020) αποτελεί το καλλιτεχνικό μανιφέστο της Σοφίας Λαμπροπούλου. Η δεξιοτέχνης στο κανονάκι και συνθέτης καταθέτει το είναι της μουσικής της ουσίας, σε μία δισκογραφική δουλειά, που πριν από οτιδήποτε άλλο, αγγίζει και ερμηνεύει τη σκληρή πραγματικότητα που όλοι μας βιώνουμε εδώ και πολλά χρόνια. Δεν χαιδεύει αυτιά με διασκεδαστικούς ήχους, αλλά εμβαθύνωντας στην ουσία της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, αποδέχεται να αναμετρηθεί με το δράμα, έχοντας το θάρρος να αποζητήσει την ψυχική κάθαρση. Με σκληρό, δύσκολο ίσως, αλλά απολύτως τίμιο και ευθύ τρόπο, και με μία διαύγεια που απλώνει τη μουσική καλλιέργεια της πολύπειρης μουσικού με τρόπο καθηλωτικό.
Ο “Μύθος του Σίσυφου” του Αλμπέρ Καμύ ενσαρκώνει το απόλυτο ανθρώπινο δράμα σε πολλαπλές μεταφράσεις. Στην παρούσα σύγχρονη συγκυρία, ο Σίσυφος είναι ο καθένας μας. Το αδιέξοδο όμως που υψώνεται τρομαχτικό, σφαδάζει και κλείνει τα μάτια, σε κάθε πιθανή ηλιαχτίδα ελπίδας. Μία ελπίδα που ο καθένας μας μπορεί να αναζητήσει, αρκεί να τραβήξει την κουρτίνα, να αναμετρηθεί με τον εαυτό του και να αντικρίσει κατάματα το φέγγος της δικής του ημέρας. Πως μεταφέρεται κάτι τέτοιο σε μία μουσική εργασία; Ως εξής…
-Με την κατάθεση ενός ξεκάθαρου μηνύματος. Ο καλλιτέχνης όχι μόνο δεν γίνεται να βρίσκεται αποκομμένος από την επικαιρότητα, αλλά έχει μία παραπάνω ευθύνη ως μέλος μιας κοινωνίας, αφού η ευαίσθητη φύση του επιτρέπει να αφουγκράζεται σημάδια που δεν είναι ευδιάκριτα στους πολλούς και κατόπιν οφείλει να ερμηνεύει και να προτείνει μια κάποια “διάβαση”. Η Λαμπροπούλου, εμφανίζεται στο “Σίσυφο” με την πολιτική της ταυτότητα και χρησιμοποιώντας τα εκφραστικά εργαλεία με υπέροχο τρόπο, φθάνει κλιμακωτά στο μήνυμα που φέρει ο “Γκρεμιστής” (Κ. Παλαμάς) και που φωνάζει μεσ’ την ψυχή μας “Ἀκοῦστε. Ἐγὼ εἶμαι ὁ γκρεμιστής, γιατί εἶμ᾿ ἐγὼ κι ὁ κτίστης, ὁ διαλεχτὸς τῆς ἄρνησης κι ὁ ἀκριβογιὸς τῆς πίστης” και όπως εξηγεί στο σημείωμα της η ίδια η δημιουργός “Το γκρέμισμα είναι και θέση και στάση. Είναι ως θάνατος, σύμβολο του τέλους και (ανα)γέννησης της αρχής και όχι το «Viva la muerte!» των στρατιωτών του κάθε Φράνκο, αλλά η πτώση του Σίσυφου του Καμύ που κοροϊδεύει και περιφρονεί τους Θεούς και που γίνεται αθάνατος με το να μην αποδέχεται την αθανασία που του προσφέρουν. Για να κερδίσεις πρέπει να χάσεις, αλλά για να χάσεις πραγματικά πρέπει να έχεις…”
-Με την απαρίθμηση των μουσικών επιρροών της, που συν τω χρόνω ή ίδια επέλεξε να τη συντροφεύουν. Σαν “Μοιρολόι του τέλους και της αρχής”. Η πολύχρονη (υπερδεκαετής) φιλία και συνεργασία της, με την μεγάλη προσωπικότητα της Ουγγρικής και παγκόσμιας φολκ και world σκηνής, Marta Sebestyen, φτάνει εδώ (και για τα δύο μέρη) στο αποκορύφωμά της… Οι δυο τους επέλεξαν ένα υπέρχο Ηπειρώτικο τραγούδι (“Όλα τα δέντρα” - Μοιρολόι από την περιοχή της Κόνιτσας) για να επισφραγίσουν και να απο-δώσουν τους καλύτερους καρπούς αυτής της συνεργασίας. Το κανονάκι απλώνει μία ατμόσφαιρα που τρέπει το μοιρολόι σε ένα κομψοτέχνημα (όπως άλλωστε και είναι) χωρίς μελοδραματισμούς, αλλά με μία ομορφιά υπερβατική και η Sebestyen καταθέτει όλη την συναισθηματική και ψυχική της σύνδεση με την πεντατονία της Ηπείρου, την οποία φέρει δίπλα - δίπλα με ένα ανάλογο τραγούδι της Ανατολικής Τρανσυλβανίας.
-Με την απο-γείωση του “ηλεκτρισμού”. "Ἐν ἀρχῇ ἦν..." για τον άναρχο θυμό του πανκ που “επιθυμεί να γίνει ανάμνηση και να βρει το κατάλληλο έδαφος για να μεταλλαχθεί σε δημιουργικό γκρέμισμα”. Τα “Anarchy in the UK” και “God save the Queen” των Sex Pistols υποκλίνονται εδώ σε μία αριστουργηματική ερμηνεία στο κανονάκι, που αναγκάζει τη βία του λόγου να συγ-κινηθεί και να αποκαλύψει την αλήθεια της, πίσω από τον θόρυβο, όταν αυτός -πια- καταλαγιάσει.
-Με τη χρήση της κατάρτισής της στην οθωμανική μουσική στο σμίξιμο με την καθ’ ημάς, δίνοντας μάλιστα βήμα σε μία σπουδαία φωνή της ελληνικής δημοτικής μουσικής, που έχει αρχίσει να ανατέλλει μόλις πρόσφατα, την συγκλονιστική, Ελένη Χρήστου από τη Βοιωτία, που λες και φτιαγμένη από το παλιό, καλό χαρμάνι, αφήνει τη φωνή της τόσο πλούσια σε ατόφια έκφραση και άμεσες παραστάσεις. Ο αμανές της στο “Sabâ του ανδριωμένου”, βασισμένος σε μακάμ Σαμπά της Οθωμανικής και Αραβικής μουσικής παράδοσης είναι πραγματικά καθηλωτικός. Και οι στίχοι “Τ’ αντρειωμένου τ’ αρματα δεν πρέπει να πουλιώνται, μον’ πρέπει τους ‘ς την εκκλησιά κ’ εκεί να λειτουργιώνται, πρέπει να κρέμονται ψηλά σ’ αραχνιασμένο πύργο, να τρώει η σκουριά το σίδερο κ’ η γης τον αντρειωμένο” να περιγράφουν ευθέως την συμβολική κατάρα του κάθε Σίσυφου, που δεν αντέχει τον βράχο που κουβαλάει. Ο θεωρητικά εξωστρεφής χαρακτήρας των “Κυκλοθυμία” και Δ.Ε.Ι.Τ.Μ.Ε.Χ.Τ.Α. που ακολουθούν, υπονοεί τον κυκλωτικό χορό των πραγμάτων πριν την έκρηξη και την απελευθέρωση. Κι ένα Χιτζάζ αυτοσχεδιασμό λίγο πριν από την τελική πράξη…
Την ώρα του “Γκρεμιστή” που η Λαμπροπούλου επανέφερε στο φως, με μία ιδιοφυή μουσική προσέγγιση γεμάτη από γνώση και συναίσθηση. Η ποίηση του Κωστή Παλαμά δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες του δύσκολου, αλλά λυτρωτικού μηνύματος. “Ο “Γκρεμιστής και ο Χτίστης” κατά τον Παλαμά, ο “Άνθρωπος - Θεός” κατά τον Καμύ. Είναι πλήρως συγκεντρωμένος στον στόχο του και τίποτα δε μπορεί να τον αποσπάσει από αυτόν. Κάθαρση - Πτώση - Ικανοποίηση - Ανάπαυλα και… “Ο αγώνας και μόνο προς την κορυφή αρκεί για να γεμίσει μιαν ανθρώπινη καρδιά. Πρέπει να φανταστούμε τον Σίσυφο ευτυχισμένο”, σημειώνει η Λαμπροπούλου.
Παράλληλα, η τραγουδίστρια και ηθοποιός Χριστίνα Μαξούρη, αξίζει ιδιαίτερης μνείας, διότι αποδέχτηκε μια δύσκολη πρόκληση και με πολλή δουλειά και την καθοδήγηση της συνθέτριας, κατέθεσε μια ερμηνεία που σηκώνει πανάξια το καλλιτεχνικό βάρος του εγχειρήματος.
-Με την αμοιβαία εμπιστοσύνη και την πρόσκληση σε μερικούς από τους κορυφαίους μουσικούς της γενιάς της, μία εκ των οποίων είναι και η ίδια. Επιγραμματικά, ο λόγος για τους Σοφία Ευκλείδου (τσέλο), Ουρανία Λαμπροπούλου (σαντούρι), Στρατή Ψαραδέλλη (Πολίτικη λύρα), Κυριάκο Ταπάκη (ούτι), Χάρη Λαμπράκη (νέυ), Βαγγέλη Καρίπη και Κώστα Μερετάκη (κρουστά), Δημήτρη Τσεκούρα και Αλέκο Βασιλάτο (κοντραμπάσο), Νίκο Αγγούση (κλαρίνο) και Γιώργο Μαρινάκη (βιολί). Την ηχοληψία και τις μίξεις έχει πραγματοποιήσει ο Γιώργος Καρυώτης και το mastering ο Χρήστος Ζορμπάς από τα Sierra Studios.
-Με το εύρος των αναζητήσεων της, που την έφερε σε διάλογο και συνεργασία με τον εικαστικό και ζωγράφο, Χάρη Περιορέλλη, τα έργα του οποίου από τη συλλογή “Άπνους” έδωσαν εικόνα και ζωή στον “Σίσυφο” της Σοφίας Λαμπροπούλου. Η κραυγή του ξέπνοου από την καθημερινή “ανηφόρα” σύγχρονου ανθρώπου, γίνεται σεισμική δόνηση ενός εκκωφαντικού “αμήν”.
Για όλα αυτά, και για το “Σίσυφο” (κυκλοφορεί επίσημα την Παρασκευή, 11 Δεκεμβρίου) που εδραιώνει τη συνεργασία της με το label της Odradek Records, η Σοφία Λαμπροπούλου καταλήγει…
“Πριν ξεκινήσει ο δίσκος πατάμε το replay. Τραγική ειρωνεία. Όλα αρχίζουν με τον προδιαγεγραμμένο θάνατο. Το μοιρολόι απαραίτητο στην αρχή και στο τέλος της γιορτής. Της ζωής. Μια πορεία μέσα σε ένα παράλογο και αντεστραμμένο σύμπαν. Μια πορεία προς τη συνειδητοποίηση. Σκληρή και βίαιη μέσα και έξω. Με την ευχή να μην τον αλλάξουν οι καταστάσεις, να μείνει ο εαυτός του, να μην ανήκει. Με απόλυτη συνείδηση. Το κάθε βήμα δικό του, το ίδιο και ο Βράχος του. Μια πορεία που λίγο πριν από το κάθε τέλος της βεβηλώνει με τον πιο ασυγχώρητο τρόπο ό,τι πιο πολύτιμο πρεσβεύει η Αρχή που τον τιμωρεί. Την Κορυφή την Άριστη. Μόλις ένα βήμα πριν, η πτώση απαραίτητη, αναγκαία και η τιμωρία δεν είναι πια τιμωρία. Και πάντα πέφτει πίσω. Ξανά και ξανά. Με χαρά. Στο μηδέν… στο άπειρο... Ο Σίσυφος”