Λίγες μέρες πριν συμπληρώσει 87 χρόνια ζωής, στις 18 Μαΐου, τούτης της χρονιάς, εξεμέτρησε το ζην, στο σπίτι του, στο Μπέργκ της Βαυαρίας, ο βαρύτονος-μύθος του μεταπολεμικού μουσικού κόσμου Ντήτριχ Φίσερ-Ντησκάου [Dietrich Fischer-Dieskau]. Σπάνια ένας λυρικός καλλιτέχνης είχε εμβέλεια και διάρκεια προσφοράς όπως αυτός, σπάνια ένας λυρικός καλλιτέχνης απήλαυσε, δικαίως, τόσα εγκώμια όσα αυτός. Υπήρξε ένας τραγουδιστής υπόδειγμα, που κέρδισε το σεβασμό και την εκτίμηση πάντων. Ήταν πραγματικά μοναδικός σε κάθε τι που έκανε. Και έκανε τόσα πολλά. Τραγούδησε κάθε είδος λόγιας φωνητικής μουσικής, δείχνοντας μιαν ανυπόκριτη προτίμηση στη λιτή φόρμα του λόγιου τραγουδιού [Lied]. Την υπηρέτησε με απαράμιλλη αξιοσύνη, η οποία τον οδηγούσε σε συνεχείς κατακτήσεις και θριάμβους. Και σε ποσότητα – τόσο σε παραστάσεις, συναυλίες, ρεσιτάλ όσο και σε όσα δισκογράφησε – αλλά, και κυρίως, σε ποιότητα, η προσφορά του υπήρξε ασύγκριτη. Η φράση «ερμηνεία αναφοράς» συνόδευε και θα συνοδεύει ουκ ολίγες από τις πολυάριθμες δισκογραφικές καταθέσεις που κατέλειπε.
Γεννήθηκε στο Βερολίνο στις 28 Μαΐου 1925. Έχτισε με επιμονή, υπομονή και αδιάκοπη προσπάθεια, μια σταδιοδρομία ζηλευτή, αξιοποιώντας με τον καλύτερο τρόπο τα φυσικά του φωνητικά χαρίσματα – «γεννημένο θεό που τα έχει όλα», τον αποκαλούσε η συνάδελφός του, σπουδαία υψίφωνος, Ελίζαμπεθ Σβάρτσκοπφ [Elisabeth Schwarzkopf, 1915-2006]. Δεν πρόκειται να ασχοληθούμε με την απαρίθμηση των επιτευγμάτων και των κατακτήσεών του σε τούτο το, έστω με κάποια καθυστέρηση, οφειλόμενο αποχαιρετιστήριο σημείωμα. Μας έχουν προλάβει, άλλωστε, οι ... εφημερίδες και τα περιοδικά με τα πολλαπλά και εκτενή αφιερώματά τους. Αστειευόμαστε, βεβαίως, μια και ελάχιστα γράφτηκαν στη χώρα μας με αφορμή το θάνατό του. Ωστόσο, όσοι τον γνώριζαν, καλά τον γνώριζαν. Οι υπόλοιποι μπορούν να αναζητήσουν πληροφορίες για αυτόν στο διαδίκτυο, στις χιλιάδες σχετικές αναφορές – ενδεικτικά αναφέρουμε, και παραπέμπουμε στις νεκρολογίες της βρετανικής Guardian [http://www.guardian.co.uk/music/2012/may/18/dietrich-fischer-dieskau] και του BBC [http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-18118722].
Δοθείσης όμως της ευκαιρίας, της αφορμής, μάλλον, θα αναφερθούμε, λακωνικώ τω τρόπω, στη σχέση του με τα τραγούδια του Φραντς Σούμπερτ, η οποία υπήρξε για αυτόν μια σχέση ζωής. Ερμήνευσε και δισκογράφησε, έχοντας για άξιο συνοδοιπόρο τον πιανίστα-πρύτανη των «ακομπανιατέρ» Τζέραλντ Μουρ [Gerald Moore, 1899-1987], αν όχι όλα, τα περισσότερα από τα τραγούδια για φωνή και πιάνο, του αυστριακού μουσουργού που υπήρξε προάγγελος του σύγχρονου τραγουδιού. Ανάμεσα στο 1966 και το 1972 ηχογράφησαν μαζί 465 – ναι, τετρακόσια εξήντα πέντε – τραγούδια του Σούμπερτ.
Η μεταφορά τους σε σύγχρονα μέσα ηχητικής καταγραφής υπερπλήρωσε 21 δίσκους ακτίνας [Έκδοση της Deutsche Grammophon 437 214-2 – τον Μάιο του 2010 επανεκδόθηκαν, σε δελεαστικότατη τιμή, για να γιορταστούν τα ογδονταπεντάχρονα του καλλιτέχνη]. Στην έκδοση συμπεριλαμβάνονται ασφαλώς και οι τρεις ανυπέρβλητοι κύκλοι τραγουδιών του Σούμπερτ: Η ωραία Μυλωνού [Die schoene Muellerin], το Κύκνειο Άσμα [Schwanengesang] και το Χειμωνιάτικο ταξίδι [Winterreise]. Τούτος ο τελευταίος κύκλος τραγουδιών, ο υπέρτερος όλων, αποτελούσε και τον αγαπημένο του Ντήτριχ Φίσερ-Ντησκάου. Ηχογράφησε τα είκοσι τέσσερα τραγούδια του, με σκοπό τη δισκογράφησή τους, επτά φορές! Η πρώτη πραγματοποιήθηκε το 1955 [με τον Τζέραλντ Μουρ, στο πιάνο, για τη δισκογραφική εταιρεία HMV] και η εβδόμη και τελευταία το 1990 [με τον Μάρραιυ Περάχια (Murray Perahia), για τη Sony Classical]. Σε αυτές πρέπει, ασφαλώς, να προστεθούν και αρκετές δισκογραφικές εκδόσεις του κύκλου, που προέκυψαν ως ηχογραφημένες μαρτυρίες ρεσιτάλ. Στις τρεις από τις επτά σχεδιασμένες εκδόσεις ο βαρύτονος έχει ως συνεργάτη-σύντροφο-συνοδό τον Τζέραλντ Μουρ. Αριστουργηματικές και οι τρεις, αριστουργηματικές και οι επτά διαφορετικές ερμηνείες του κύκλου. Ο αφοσιωμένος ακροατής αμοίβεται σε κάθε ακρόαση με κάτι διαφορετικό, πάντοτε υπέροχο.
Η μαρτυρία του Τζέραλντ Μουρ για την πρώτη συνάντησή του – το 1951 στο Λονδίνο έγινε - με τον Ντήτριχ Φίσερ-Ντησκάου, και η εμπειρία που αποκόμισε από αυτήν, είναι καταγραμμένη με εύγλωττο τρόπο, στο καθ’ όλα απολαυστικό βιβλίο του Μουρ Am I Too Loud? The memoirs of a piano accompanist – Μήπως παίζω πολύ δυνατά; Οι αναμνήσεις ενός ακομπανιατέρ [Πρώτη έκδοση Hamish Hamilton 1962, επανέκδοση Penguin Books 1966]. Αναφέρει λοιπόν ο εξαίρετος Τζέραλντ Μουρ – και η μαρτυρία του έχει μεγάλη βαρύτητα: «Με την πρώτη φράση που τραγούδησε, κατάλαβα ότι είχα μπροστά μου έναν δάσκαλο-αρχιτεχνίτη» και συμπληρώνει μετ’ ολίγον «Αυτός ο άντρας, ο Φίσερ-Ντησκάου, με οδήγησε βαθύτερα στην καρδιά του Σούμπερτ, του Σούμαν, του Βολφ, του Μπραμς, από όσο είχα βρεθεί ποτέ πριν».
Ήταν, λοιπόν, αναμφίβολα ένας μύθος ο Ντήτριχ Φίσερ-Ντησκάου.
Ήταν; Τα πολλά και πολύτιμα που κληροδότησε στους μουσόφιλους διαλαλούν ότι είναι και θα παραμένει μύθος εσαεί.
