Τα σύνορα των δρόμων, τα όρια του κόσμου.

Το 1968 ο Eric Burdon κυκλοφορεί με τους Animals ένα album στην Αμερική που δεν θα βγει ποτέ στην Αγγλία. Πρόκειται για το “Everyone Of Us”, ένα ψυχεδελικό blues αρσιτούργημα, που εκτός από το δεκαεννιάλεπτο “New York 1963-America 1968” και τη διασκευή του “St. James Infirmary”, περιλαμβάνει και το τόσο όμορφο αλλά και επίκαιρο “The Immigrant Lad”.

Ο Ted Hughes ήταν αναμφίβολα ένας από τους πιο σημαντικούς ποιητές της γενιάς του. Έζησε δίπλα στη Sylvia Plath από το 1956 μέχρι το 1963, που εκείνη αυτοκτόνησε. Στη συγκλονιστική τελευταία του ποιητική συλλογή «Γράμματα Γενεθλίων» που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μελάνι σε μετάφραση και με την εισαγωγή και τις σημειώσεις του Γιάννη Αντιόχου, αναφέρεται κρυπτικά στη δύσκολη σχέση τους. Ο Hughes κατηγορήθηκε αρκετά για την αυτοκτονία της Plath. Στο “Last Letter” που βρέθηκε περισσότερα από δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του, μιλάει για τις τελευταίες τρεις μέρες πριν την αυτοκτονία της. «Perversity / In the artistry of our fate.

Οι Devo δεν μου άρεσαν ποτέ ιδιαίτερα. Τώρα όμως που ξανακούω την αισθητική τους μέσα από τη μεταγλώσσα των αυστραλών U-Bahn, τους νοσταλγώ. Το ντεμπούτο album αυτής εδώ της μπάντας προσφέρει σπουδαίες στιγμές. Ένα απίθανο ηλεκρονικό punk που ξυπνάει ξεχασμένες αισθήσεις. Δεν είναι το καλύτερο album όλων των εποχών. Είναι όμως απίστευτα απολαυστικό.

Νοσταλγία 1: «Το “Sense” είναι ένα περιοδικάκι για όλους όσους απολαμβάνουν τη μουσική με όλες τους τις αισθήσεις. Γράφεται από μια ομάδα twenty-somethings και απευθύνεται σε όλους εσάς που έχετε μέσα σας το «μικρόβιο» του αθεράπευτου μουσικόφιλου». Αυτό έγραφε στο editorial του 13^ου από τα 34 τεύχη του Sense, ο Τάσος Πατώκος. Το εξαιρετικό αυτό φανζίν κυκλοφορούσε ανά έναν στην αρχή και ανά δύο μήνες αργότερα, από το 1999 μέχρι το 2004. Στο τεύχος που ανακάλυψα κρυμμένο ανάμεσα σε μεγαλύτερα βιβλία κάπου στη βιβλιοθήκη μου, γράφει για τους Hefner, τους Piano Magic, τους Saint Etienne, τους Doves και τους Dandy Warhols. Στο bandcamp υπάρχουν ακόμη μερικές από τις συλλογές που έφτιαχνε εκείνη την εποχή ο Τάσος. https://sensemusiczine.bandcamp.com/

Νοσταλγία 2: Το Vinyl Microstore του Νεκτάριου ήταν εκείνο το δισκοπωλείο, που ο ιδιοκτήτης του έκρυβε για πολλά χρόνια κάπου στο Μαρούσι. Όσοι μέναμε στο κέντρο και ήμασταν και κάπως μεγαλύτεροι, είχαμε μάθει να ικανοποιούμε τις indie εμμονές μας στο Pilgrim ή κάπου εκεί κοντά. Έτσι, το Μαρούσι φάνταζε σχεδόν εξωτικό. Πριν ο Νεκτάριος μεταφέρει to δισκοπωλείο στη Διδότου, πρέπει να είχα ταξιδέψει μέχρι το Μαρούσι μόλις δύο ή τρεις φορές. Ένα μαγαζί-επιτομή της pop αισθητικής, τόσο στα βόρεια, όσο και στο κέντρο. Έρχεται συχνά στο μυαλό μου αυτό το πολύ ιδιαίτερο πράγμα που είχε στήσει ο Νεκτάριος. Η σημερινή αφορμή είναι η συλλογή “Try A Little Sunshine”, που σχεδόν με τον τρόπο της Sarah Records, μαζεύει τα πιο σπουδαία από τα ελληνικά pop σχήματα εκείνης της εποχής. Από το 1999 που κυκλοφόρησε αυτό το cd έχουν περάσει είκοσι (20) ολόκληρα χρόνια! Sound Device, Impossyble Tymes, One Night Suzan, Next Time Passions, Kissamatic Lovebubbles, Crooner, Common Sense. Ηλιόλουστες μέρες, όμορφες μέρες. Τα μεσημέρια, ο ήλιος περνούσε τόσο όμορφα μέσα από τα τζάμια του μαγαζιού της Διδότου...

Κάθε φορά που πεθαίνει ένας σημαντικός συγγραφέας, ένας μεγάλος συνθέτης, ένας εξαιρετικός μουσικός, ένας καλλιτέχνης που για κάποια στιγμή και κάποιο λόγο ανέπτυξα μια σχέση μαζί του μέσα στα χρόνια, νιώθω φτωχότερος. Στον Θάνο Μικρούτσικο χρωστάω πολλούς ανοιχτούς ορίζοντες. Μου έμαθε τον Καββαδία, μ’ έκανε ν’ ακούω ξανά και ξανά τον «Σταυρό του Νότου», την εποχή που ήταν σχεδόν ύβρις να παίξει ελληνικός δίσκος στο πικάπ μου και όπως θα το τοποθετούσε ο Γκίνσμπεργκ σ’ εκείνες τις τελευταίες γραμμές από το «Ουρλιαχτό», «στάλαξε θαλασσινό ταξίδι στα όνειρά μου». Δεν το λες και λίγο.

Κάπου εδώ, είμαι αναγκασμένος να σημειώσω ότι το αγαπημένο μου κατάστημα ρούχων είναι το πάμφθηνο Primark στο Λονδίνο, κατά συνέπεια δεν ντύθηκα ποτέ σινιέ κι επιπλέον, το μόνο όχημα που έχω οδηγήσει είναι μια γουρούνα και μάλιστα με τραγικά αποτελέσματα. Άρα, Τσερόκι ποτέ δεν είχα. Φαίνεται τελικά ότι είναι μεγάλη κατάρα να θεωρείσαι σπουδαία ελπίδα για τα συγγραφικά πράγματα της μικρής σου χώρας μετά το πρώτο σου βιβλίο. Ειδικά όταν αυτή η σπουδαία ελπίδα διαψεύδεται μετά από κάθε νέο σου πόνημα. Άσε που παρά το όνομά σου και τις απελπισμένες σου προσπάθειες, δεν κατάφερες ποτέ να χωθείς κάπου σοβαρά. Μη μασάς, στην επόμενη ζωή. Το περίεργο είναι ότι ο Καββαδίας –που μου έμαθε ο Μικρούτσικος-  είχε γράψει ακόμη και για την απελπισία που προκαλεί κείμενα όπως το δικό σου: «Εκτός από τη μάνα σου κανείς δεν σε θυμάται». Είπαμε, στην επόμενη ζωή...

Αν και παντελώς άσχετος επί των καλλιτεχνικών εκείνη την εποχή, κι έχοντας –περιέργως- αρκετά χρήματα να ξοδέψω, βρέθηκα σ’ ένα εβδομαδιαίο σεμινάριο μ’ έναν από τους πιο σημαντικούς γραφίστες όλων των εποχών, τον David Carson, σ’ ένα ξενοδοχείο του Λονδίνου. Ήταν η πρώτη φορά που ήρθα αντιμέτωπος με τη σημασία της όρασης στον σύγχρονο πολιτισμό, με όλα όσα μπορεί να ανοίξει μπροστά στα μάτια μας η διαχείριση μιας εικόνας. Ο Carson έστηνε έντυπα, κάτι απίθανα για το skateboard και το surf αλλά και κάποια καταπληκτικά, όπως το μουσικό Raygun. Στην πραγματικότητα, αυτός ήταν ο μοναδικός λόγος για τον οποίο αγόρασα το 2005, όταν κυκλοφόρησε το «Σπίτι Από Φύλλα» του Mark Z. Danielewski. Ένα βιβλίο με πολλές και διαφορετικές γραμματοσειρές, ένα βιβλίο με σελίδες τυπωμένες ανάποδα, με σελίδες που διαβάζονται μόνο σε καθρέφτη, ένα βιβλίο όπως μόνο ο Carson θα έφτιαχνε. Το βιβλίο είχε κυκλοφρήσει από τις πολύ αγαπημένες Εκδόσεις Πόλις σε μετάφραση της Αθηνάς Δημητριάδου, δεν πήγε καθόλου καλά και πολτοποιήθηκε σχετικά σύντομα. Φίλοι που γνωρίζουν την εκδοτική αγορά, με πληροφορούν ότι σήμερα η τιμή του μπορεί να φτάνει και τα 400 ευρώ. Στα αγγλικά είναι πάντως εύκολο να το βρει κανείς, όπως και σε pdf στα  ελληνικά.

Αγαπώ τους λευκούς της jazz, αγαπώ τους drummer της jazz. Ο Shelly Manne είναι και τα δύο. Το “2-3-4” κυκλοφόρησε το 1962 από την Impulse με ένα απίστευτο line up που περιλάμβανε τους Coleman Hawkins (τενόρο), Hank Jones (πιάνο) Eddie Costa ( πιάνο, vibes), George Duvivier (μπάσο) και τον ίδιο φυσικά στα τύμπανα. Βάζεις τον δίσκο στο πικάπ, κρατάς το βαρύ αμερικάνικο εξώφυλλο στα χέρια σου και ονειρεύεσαι τα τρένα της Νέας Υόρκης. 

Η σημερινή Νέα Υόρκη φιλοξενεί απίθανες μουσικές, μουσικές όπως αυτή του Rome Streetz, ενός απίστευτου rapper, που στο “Noise Kandy 3” είναι έτοιμος να κηρύξει τον πόλεμο σε οτιδήποτε δεν του ταιριάζει. Βάζει φωτιά στα πικάπ και στα boombox και κερδίζει το παιχνίδι με κάθε του λέξη.

Η Sub Pop ήταν το 1991 συνώνυμη του grunge. Σκληρές κιθάρες που έσκιζαν τα τοπία του Seattle αλλά και όλου του κόσμου μέσα από τη μουσική των Nirvana και τόσων ακόμη οργισμένων hard rock πάνκηδων του αμερικάνικου βορρά. Οι Walkabouts όμως ήταν μια διαφορετική περίπτωση. Μπορεί να κατάγονταν κι αυτοί από το Seattle, όμως αντί να ορκίζονται στους Zeppelin και στους Pistols ταυτόχρονα, ορκίζονταν στον Neil Young και στον Randy Newman. Το “Scavenger” κυκλοφόρησε το 1991 (κι αυτό) κα ήταν μεγάλη δισκάρα. 

«Βλέποντας το έξω αναγνωρίζουμε το μέσα. Στο έξω αναγνωρίζουμε αυτό που είμαστε και μέσα μας. Στον κρυφό μας κήπο κρύβουμε όλους μας τους θησαυρούς. Αυτούς που ανακαλύπτουμε σιγά- σιγά. Σε αυτούς που κατασταλάζουμε και εκεί που είμαστε ολόκληροι.
Κάτι που λάμπει σε ένα χώρο με επιλέγει καθοδηγώντας το φακό μου, με οδηγό το φως, τη μνήμη, την αίσθηση.
Σα να νοσταλγείς κάτι πριν το ζήσεις ή αλλιώς ζώντας το να το αναπολείς ήδη.
Με μάτια μισόκλειστα .»

Η Ένη Κούκουλα συνεχίζει στη « γραμμή» της τελευταίας ατομικής της έκθεσης φψτογραφίας με τον τίτλο « Η φωνή των πραγμάτων». Στην πρόσφατη δουλειά της —μέρος της οποίας εκτίθεται εδώ— υπάρχουν τρεις ενότητες – τοπία, εσωτερικοί χώροι και άνθρωποι, μικρά αντικείμενα και λουλούδια. Λίγο πολύ μια συλλογή από εικόνες προσωπικά βιωμένες που κάθε στιγμή είναι παρούσες εκεί έξω.

Η δουλειά αυτή μας ξεναγεί σε έναν κήπο ιδιωτικότητας, σε τόπους πραγματικούς και φανταστικούς, δίνει ένα αφήγημα καμωμένο από μικρά αντικείμενα και λεπτομέρειες, βλέμματα ή κινήσεις, πολλαπλές χρωματικές παλέτες. Εικόνες μιας παράξενης ευδαιμονίας του ελάχιστου, αντίδοτο στο σύγχρονο ,στο σκληρό ή στο άσχημο. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι φλερτάρει με το ρομαντισμό αν δεν ήταν φανερό ότι στις εικόνες της ελλοχεύει ως υπόνοια ή αμυδρά ως απειλή το άγνωστο.

Η Ένη Κούκουλα γεννήθηκε το 1966 στην Αθήνα. Ασχολείται με την καλλιτεχνική φωτογραφία από το 1985. Από τις Εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορεί το 2006 η δίγλωσση έκδοση «Άπιαστος Χρόνος» με φωτογραφίες και κείμενά της. Συνεργάστηκε σταθερά με τη «Βιβλιοθήκη» της Ελευθεροτυπίας. Aτομικές εκθέσεις και προβολές του έργου της έχουν πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα: «Γκαλερί manifactura» (στο πλαίσιο του Athens Photo Festival 2008), «Ελευθερουδάκης», «Κέντρο Λόγου και Τέχνης 104», «Γκαλερί Cube», «Εντευκτήριο», «Ιανός», «Φωτογραφικός Κύκλος Αθήνας», «Αμερικάνικο Κολέγιο Θηλέων Αγίας Παρασκευής» κ.ά. Το 2010 πραγματοποίησε ατομική έκθεση της στο Βερολίνο, στον Ευρωπαϊκό Μήνα Φωτογραφίας και το 2013 στο Athens Photo Festival με θέμα το Βιετνάμ. Έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις, ενώ έργα της ανήκουν σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τελευταία της ατομική έκθεση ήταν « Η φωνή των πραγμάτων» στον Ιανό το 2015 ενώ συμμετείχε τον Σεπτέμβριο του 2019 στην ομαδική έκθεση φωτογραφίας «Περπατώντας πέρα από την Αθήνα» που φιλοξενήθηκε στο Κέντρο Τεχνών «Μετς». Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Τώρα που διαβάζετε αυτές τις γραμμές, ίσα που προλαβαίνετε.

Ένη Κούκουλα «Κρυφός κήπος», Βιβλιοπωλείο – Αίθουσα Τέχνης Φωταγωγός, Κολοκοτρώνη 59Β & Λιμπονά (εντός της Στοάς Κουρτάκη), 2103839355.

Διάρκεια Έκθεσης: 9/12/2019 – 10/ 01/2020

Το tango της βροχής. Το tango της φωτιάς. Όποιον και να ρωτήσεις, θα σου πει ότι ο χειμώνας μόλις τώρα ξεκίνησε.

Καλές αναγνώσεις, καλές ακροάσεις!