Ο Αμερικανός συνθέτης  Harry Partch (1901 – 1974) έμεινε την Ιστορία της μουσικής για τα παράξενα, ιδιοκατασκευασμένα όργανα του, το μικροτονικό αρμονικό σύστημα που είχε επίσης επινοήσει ο ίδιος και την «αλλόκοτη» σημειογραφία του αλλά το ίδιο το έργο του παραμένει στο μεγαλύτερο βαθμό του «αχαρτογράφητη περιοχή». Οι Γερμανοί Ensemble Musikgabrik μπορεί μεν να μην είναι εξειδικευμένοι στην μουσική του αλλά είναι αφιερωμένοι στις πιο σύγχρονες και πειραματικές τάσεις. Επιπλέον είναι από τα ελάχιστα σύνολα μουσικής δωματίου στον κόσμο που παίζουν τόσο συχνά έργα του Partch, αυτό δηλαδή που θα κάνουν στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση.  Με αυτή την ευκαιρία μερικοί από αυτούς μου αποκρυπτογράφησαν κατά το δυνατόν την μορφή, το περιεχόμενο και την δομή της μουσικής του. Και οφείλω να πω ότι μετά από αυτή την συνέντευξη έχω κατανοήσει την μουσική του Partch αλλά και το θεωρητικό της υπόβαθρο πολύ περισσότερο από όσο μέχρι τώρα και για αυτό ακριβώς θα πάω στη συναυλία με πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον!

 

Θεωρείτε τον Harry Partch έναν «εφευρέτη» και πρωτοπόρο ή απλά έναν  ακόμα ενδιαφέροντα και σημαντικό συνθέτη του εικοστού αιώνα;

Ίσως αυτά τα δύο μαζί να είναι ό,τι χρειάζεται ένας συνθέτης για να αναγνωριστεί σαν αληθινός πρωτοπόρος και όχι να είναι ένας cult εκκεντρικός!  Δεν αρκεί μόνο να έχει κάνει κάτι νέο αλλά επίσης μεταγενέστεροι συνθέτες να ακλουθήσουν και να συνεχίσουν αυτό που έκανε. Δεν είμαστε σίγουροι ότι αυτό συνέβη με τον Partch, τουλάχιστον όχι ακόμα, τα ειδικά όργανα που χρησιμοποιούσε  έχουν κάνει δύσκολο για άλλους να συνεχίσουν από εκεί που σταμάτησε. Φυσικά υπάρχουν συνθέτες που εφάρμοσαν τις ανανεωτικές ιδέες και μεθόδους του χωρίς αυτά αλλά πιστεύουμε ότι το έργο τους έδειξε ακριβώς πόσο άμεση σχέση είχε το έργο εκείνου με τα όργανα του. Δεν ήταν απλά τα μέσα για να έχει συγκεκριμένες τονικότητες που στα συνηθισμένα όργανα δεν μπορείς να εξασφαλίσεις και μάλιστα για  αρκετό χρόνο. Το έργο του δεν είχε να κάνει μόνο με τις τονικότητες αλλά και με την φυσική επαφή την οποία απαιτούν τα όργανα του από τους εκτελεστές και είναι πολύ μεγαλύτερη από εκείνη των συμβατικών. 

Για να πούμε όμως και την αλήθεια ευτυχώς που δεν έχουμε να  απαντάμε συνέχεια και να μας προβληματίζουν τέτοιες ερωτήσεις για την μουσική του και μπορούμε απλά να την παίζουμε!

Τι πιστεύετε ότι είναι το πιο ενδιαφέρον και ταυτόχρονα η μεγαλύτερη πρόκληση στην μουσική του εκτός φυσικά από τα όργανα; Και με την ευκαιρία, πόσο δύσκολο ήταν το να μάθετε να τα παίζετε;

Για αυτό καθένας μπορεί να μιλήσει μόνο με βάση τον εαυτό του και όχι τους υπόλοιπους. Είμαι κλαρινετίστας και πολλές φορές στα έργα του Partch πρέπει να παίξω εντελώς διαφορετικά όργανα από αυτό που κατέχω. Άλλοτε είναι κλαρινέτα διαφορετικών μεγεθών, άλλοτε σαξόφωνα και άλλοτε όργανα που έχουν πιο μακρινή σχέση με το δικό μου όπως το chalumeaus, φλογέρες ή ακόμα και ένα φλάουτο μύτης. Είμαι πολύ προσεχτικός φυσικά στο πως χειρίζομαι τα σαξόφωνα και τις φλογέρες καθώς υπάρχουν θαυμάσιοι μουσικοί που τα όργανα τους είναι αντίστοιχα αυτά. Αλλες φορές πάλι έχω να κάνω με κρουστά ή γενικά με όργανα που παράγουν ήχο με εντελώς διαφορετικό τρόπο από αυτό το οποίο έχω διδαχθεί και παίζω κανονικά. Χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή στο πως να παίζω κάποια από αυτά τα όργανα καθώς όταν παίζεις ένα συγκεκριμένο για είκοσι ή τριάντα χρόνια το αντανακλαστικό του πως να βγάλεις από αυτό τον κατάλληλο ήχο στην κατάλληλη στιγμή είναι πια ενστικτώδες άρα πρέπει να υπερβείς αυτή την διαδικασία για να αντιμετωπίσεις έτσι όπως πρέπει ένα άλλο το οποίο είναι εντελώς διαφορετικό.

 

mF Partch Delusion of the Fury

 

Τι πιστεύετε για την αρμονική γλώσσα του Partch και ειδικά για το μικροτονικό του σύστημα; Είναι ένα σαγηνευτικό παράδοξο ή μια αξιόλογη προσθήκη στη συνεχή πρόοδο και εξέλιξη της μουσικής;

Νομίζω ότι πολύ συχνά ξεχνάμε το πόσο πολύ εξαρτάται η αρμονική γλώσσα κάθε εποχής και τόπου από τα κατά περίπτωση διαθέσιμα όργανα αλλά και το πως κουρδίζονται. Για παράδειγμα ο Partch πίστευες ότι το αυστηρά συγκερασμένο σύστημα ήταν επινόηση του Μπαχ, κάτι που, κατά τη γνώμη μου, είναι λανθασμένο τουλάχιστον κατά έναν αιώνα. Για εμένα το συγκερασμένο σύστημα εμφανίζεται μόνον όταν η μουσική απομακρύνεται από το να είναι κάθε σύνθεση σε ένα μόνο κλειδί ή ακόμα και σε οποιοδήποτε κλειδί. Κατά μιαν έννοια λοιπόν ο Partch είναι για εμάς ένα πολύ ενδιαφέρον παράδειγμα για αυτό, μια εντελώς διαφορετική αρμονική γλώσσα και ενορχήστρωση λογικό είναι να οδηγήσει σε μιαν εντελώς διαφορετική μουσική. Το πιο ενδιαφέρον όμως για εμάς είναι ότι η απόλυτη εξειδίκευση της μουσικής του Partch ίσως να μπορεί να μας βοηθήσει να αναρωτηθούμε μήπως και άλλα πράγματα στην κλασική μουσική είναι πιο εξειδικευμένα στον χωρόχρονο τους από όσο υποκρινόμαστε μερικές φορές ή από όσο υποκρινόμασταν την εποχή που οτιδήποτε κλασικό ακούγαμε παιζόταν στο ίδιο πιάνο ή από την ίδια ορχήστρα.

Ήταν πολύ σημαντικό για εμάς το να μην αποκτήσουμε απλά ρεπλίκες των οργάνων του Partch για να εκτελέσουμε τα έργα του, κάτι που φυσικά μόνο πολύ εύκολο δεν ήταν, ειδικά για τον Thomas Meixner ο οποίος κατασκευάζει τα περισσότερα από αυτά. Για αυτό και παραγγείλαμε αρκετά νέα έργα για αυτά, κάτι που βέβαια κάθε άλλο παρά εύκολο ήταν για τους συνθέτες στους οποίους απευθυνθήκαμε. Συνήθως όταν παραγγέλνουμε ένα έργο μπορεί να παιχθεί και από άλλα σύνολα αλλά στην περίπτωση που είναι για τα όργανα του Partch  αυτό δεν είναι και τόσο εύκολο!

 

Η μουσική του Partch δεν χρειάζεται μαέστρο ή λειτουργείτε καλύτερα χωρίς αυτόν;

Πιστεύω ότι σε κάθε είδος σύνθετης σε λογικό βαθμό μουσικής υπάρχουν σημεία στα οποία οι εκτελεστές τα βγάζουν πέρα μόνοι τους και άλλα στα οποία το χέρι ενός τρίτου, του μαέστρου, που υποδεικνύει το τέμπο είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να συνεχίσουν να λειτουργούν σαν συγκροτημένη ομάδα. Δεν μπορεί λοιπόν να υπάρξει μια απάντηση ναι ή όχι σε αυτή την ερώτηση και αυτό ισχύει για ένα μεγάλο τμήμα της ορχηστρικής μουσικής και όχι μόνο του Partch.

 

Το πρώτο μας project για τον Partch, το «Delusion Of  The Fury», είναι ένα έργο για περίπου είκοσι εκτελεστές αλλά ταυτόχρονα και ένα θεατρικό κομμάτι στο οποίο η παρουσία ενός μαέστρου θα αποσπούσε την προσοχή του κόσμου από την παράσταση, αφήνοντας κατά μέρος το γεγονός ότι το να μπορούμε όλοι να τον βλέπουμε θα έκανε το set up μας στη σκηνή απίστευτα πολύπλοκο! Δεν θα έλεγα όμως και ότι δεν υπάρχει καμία διεύθυνση καθώς κάποιοι από εμάς διευθύνουμε όταν είναι απαραίτητο όπως επίσης και μερικοί τραγουδάμε ή υποδυόμαστε ρόλους σε κάποιες στιγμές και φυσικά μετακινούμαστε ανάμεσα σε περισσότερα από ένα όργανα.

 

Μερικές φορές λοιπόν η μουσική του Partch χρειάζεται μαέστρο και τότε γίνεται ένας από εμάς! Φυσικά αυτό απαιτεί μεγάλη πειθαρχία στις πρόβες καθώς δεν έχεις έναν κεντρικό συντονιστή με αποτέλεσμα μερικές πρόβες μας να μην ήταν όσο παραγωγικές θα έπρεπε! (γέλια)

 

Είστε ένα σύνολο αφιερωμένο στην μουσική του Partch ή απλά είναι ένας ακόμα από τους συνθέτες που παίζετε;

Μας συμβαίνει συχνά κάποιοι συνθέτες να μας έρχονται σαν...κύματα. Πριν λίγα χρόνια είχαμε ένα κύμα Stockhausen, είχαμε προγραμματίσει μια σειρά συναυλιών για τα ογδοηκοστά του γενέθλια και καταλήξαν να είναι οι πρώτες μετά από τον θάνατο του. Δεν είναι παράξενο ότι βιώνουμε ένα πολύ μεγάλο κύμα Partch αυτό τον καιρό, ανέκαθεν ήταν μια cult φυσιογνωμία και επίσης έχει μεγάλη σημασία ότι είμαστε το μόνο ευρωπαϊκό σύνολο που διαθέτει όλα τα όργανα  του. Αλλά δεν είμαστε εξειδικευμένοι πρέπει να καλύπτουμε ένα μεγάλο μουσικό εύρος.  Οι πιο πολλοί από εμάς έχουμε σπουδάσει περισσότερα από ένα όργανα και τα κατέχουμε καλά. Οπως και αν έχει είναι για εμάς πολύ σημαντικό να έχουμε κάτι προγραμματισμένο κάθε φορά που ένα από τα κύματα τα οποία προανέφερα καταλαγιάζει.

 

 

Πώς θα περιγράφατε την συναυλία σας στην Αθήνα σε κάποιον που δεν έχει ακούσει καθόλου μουσική του Partch και ούτε έχει παρακολουθήσει ζωντανή εμφάνιση σας;

Να μην περιμένει μια συνηθισμένη εμφάνιση ορχηστρικού συνόλου, η σκηνή θα είναι γεμάτη από παράξενα...έπιπλα! Η μουσική του Partch είναι πολύ ρυθμική, ειδικά το «Even Wild Horses» είναι γεμάτο latin ρυθμούς με μικροτονικές μελωδίες να ρέουν πάνω τους. Από την άλλη όμως δεν διαφέρει από οποιαδήποτε άλλη συναυλία, απλά ελάτε με αυτιά και μάτια ανοιχτά!