Οι Hyperion Ensemble είναι απλά ένα εκφραστικό όχημα για τον Iancu Dumitrescu ή κάτι πολύ περισσότερο;
Iancu Dumitrescu: Στο ξεκίνημα ήμασταν μια ομάδα από νέους συνθέτες και εκτελεστές προσανατολισμένοι σε ένα νέο ύφος της ρουμανικής μουσικής, βασισμένου στην φωτοβόλα δύναμη του ήχου, του φάσματος και των αρμονικών του. Το ίδιο έκανα κι εγώ. Αυτή η κοινή με λίγους μόνο συνθέτες της γενιάς μου -κι εντελώς διαφορετική από ό,τι έκαναν οι παλαιότεροι- έκφραση ιδεών ήταν τότε απολύτως καινούρια. Πίστευα ότι ήταν πολύ σημαντικό να δώσουμε έμφαση στις ρίζες αυτής της νέας μουσικής, να συνδέσουμε το παρόν με το παρελθόν. Και οι ρίζες αυτές για μένα ήταν αφηρημένες, φαντασιακές, μια πλήρης μέθοδος ερμηνείας και εκτέλεσης, όπως συνέβαινε στον Ορφισμό ή στην ψυχοακουστική. Ηταν όμως και πολύ συγκεκριμένες οι ρίζες αυτής της ακραία νεωτερικής μουσικής. Η φασματική μουσική που οραματίστηκα εκκινούσε επίσης από την παραδοσιακή ρουμανική μουσική η οποία κατά μία έννοια είναι επίσης φασματική καθώς βασίζεται στις φυσικές αρμονίες, απόηχους, αντηχήσεις και κλίμακες ή και στη βυζαντινή μουσική που με την απουσία οποιασδήποτε «αυθεντίας» με έλκυε πολύ. Συνοπτικά στην αρχή το Hyperion Ensemble ήταν αφιερωμένο στην απόδοση αυτής της βυζαντινογενούς μουσικής με συμφωνικά όργανα παράλληλα με την παρουσίαση της νεότερης τότε εκδοχής της ρουμανικής avant garde, της φασματικής μουσικής.

Γιατί επιλέξατε μιαν ελληνική λέξη και μάλιστα αρχαία για όνομα της ορχήστρας και γιατί συγκεκριμένα το Υπερίων;
Ana - Maria Avram: Όλοι οι ουσιώδεις φιλοσοφικοί όροι είναι ελληνικοί, ακόμα και όταν δεν σχετίζονται απαραίτητα με ιδέες και απόψεις των αρχαίων Ελλήνων. Η λέξη Υπερίων είναι επίσης σημαντική και για τον ρουμανικό πολιτισμό καθώς ανακαλεί ένα από τα γνωστότερα ποιήματα του εθνικού ρομαντικού Ρουμάνου ποιητή με τίτλο «Το Αστέρι Του Απογεύματος» ή «Hyperion», ενός καθαρά φιλοσοφικού ποιήματος. Έτσι η συγκεκριμένη λέξη καταλήγει διαμέσου αυτού του ποιήματος να έχει για την ρουμανική πολιτισμική συνείδηση διεθνές και καθολικό νόημα.
Iancu Dumitrescu: Προφανώς η αρχαιοελληνική σκέψη είναι η πηγή όλων των ευρωπαϊκών φιλοσοφιών, ανεξάρτητα από το πόσο έχουν εξελιχθεί ή μεταμορφωθεί μέσα στους αιώνες. Επίσης έχει να κάνει και με την ελληνική μουσική παράδοση, όπως για παράδειγμα τους αρχαίους τρόπους και «δρόμους» της αλλά και άλλα στοιχεία που είναι πολύ «βαθιά» και ενδοσκοπικά και καθορίζουν ένα κοινό πνευματικό χώρο της Ελλάδας και της Ρουμανίας και συνδέουν τον τρόπο σκέψης των δύο λαών. Συχνά αναφέρω, ως μιαν από τις κύριες πήγες έμπνευσης μου, την παράδοση των Ορφικών την οποία μοιραζόμαστε με τους αρχαίους Θράκες και Έλληνες.

Ποιοι είναι οι συνθέτες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπετε και αντιλαμβάνεστε τη μουσική;
Ana - Maria Avram: Από βυζαντινούς και Ρουμάνους παραδοσιακούς δημιουργούς που τους συγκέντρωσαν οι Bartok και Brailoiu, μέχρι την κλασική ινδική μουσική. Φυσικά οι μεγάλοι πειραματιστές όλων των εποχών, Μπετόβεν, Ντεμπισί, Βαρέζε, Στοκχάουζεν, Ξενάκης, Σεϊσέ αλλά και ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός και ανάλογα happenings.
Iancu Dumitrescu: Θα προσθέσω μόνο –καθώς συχνά συγκρίνουν τη μουσική μου με αυτή του Σεϊσέ– ότι, αντίθετα με τους Γάλλους φασματικούς συνθέτες που γνώριζαν το έργο του ήδη από τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, ανακάλυψα την μουσική του μόλις στο τέλος της δεκαετίας του ’80 όταν είχα ήδη ολοκληρώσει την προσωπική μου φασματική αισθητική χωρίς να έχω υπόψη τη δική του. Θαυμάζω επίσης πολύ το έργο του Γιάννη Χρήστου, παίζουμε συχνά τη μουσική του. Συμμετείχα σε μια συλλογική προσπάθεια μιας από τις πρώτες ηχογραφήσεις που έγιναν ποτέ της μουσικής του Χρήστου, από την γερμανική εταιρεία Edition RZ και στη συνέχεια παρακίνησα ρουμανικές ορχήστρες και σύνολα να επαναλάβουν αυτό το εγχείρημα στα τέλη της δεκαετίας του ’80.

Θεωρείτε την μουσική των Hyperion Ensemble τμήμα της ρουμανικής μουσικής παράδοσης ή έστω επηρεασμένη από αυτήν;
Ana - Maria Avram: Απολύτως. Όταν κοιτάς τα πράγματα από κοντά φαίνονται να υπακούουν σε μια συνέχεια, ειδικά στην πειραματική μουσική. Όταν το όραμα σου πηγαίνει πιο πέρα από την παράδοση και τη δεξιοτεχνία διαπιστώνεις ότι τελικά κατά κάποιο τρόπο υπάρχει ένα συνεχές σχήμα, συνέχεια μιας συνειδητής και συστηματικής αλλαγής φυσικά. Αυτό που προανέφερε ο Iancu για τη σχέση της αρχαίας μουσικής παράδοσης και της πειραματικής μουσικής στην δουλειά των Hyperion Ensemble ξεκαθαρίζει και δίνει έμφαση ακριβώς σε αυτό το γεγονός.

Πιστεύετε ότι τα κλασικά όργανα, όπως αυτά μιας ορχήστρας, μπορούν να εκφράσουν ολοκληρωμένα τις δυναμικές της μουσικής σας; Έχετε σκεφτεί ποτέ να πειραματιστείτε και με τα ηλεκτρονικά μέσα και ήχο;
Iancu Dumitrescu: Η «ακουσματική», άλλη μια λέξη ελληνικής προέλευσης που συχνά χρησιμοποιούμε, κατ' ουσίαν σημαίνει την απόκρυψη της ηχητικής πηγής, ένα καλυμμένο, κρυπτικό μήνυμα. Οι Γάλλοι συνθέτες της musique concrete ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν τον όρο για να περιγράψουν αυτό που έκαναν και με την κυριολεκτική έννοια του, έκρυβαν αυτό που έκαναν, ο ήχος φαινόταν να έρχεται μόνο από ηχεία και η μουσική ήταν κάτι σαν «ταπετσαρία» του περιβάλλοντος. Αλλά η μεταφορική έννοια της ακουσματικής, το κρυμμένο, το απόκρυφο απουσίαζε... Για εμένα ακουσματική είναι η επιμειξία των ηχητικών πηγών, η αλχημεία των ηχοχρωμάτων, αυτό που δεν είναι δυνατό να αναγνωριστεί συχνά, ακόμα και το μη λογικό. Οι ακουστικοί ήχοι συχνά φαίνονται ηλεκτρονικοί εξαιτίας του τρόπου που παίζονται τα όργανα - και οι ηλεκτρονικοί ήχοι που χρησιμοποιώ εξίσου συχνά δεν ακούγονται ως τέτοιοι.

Πιστεύετε ότι υπάρχει μια «βαλκανική κουλτούρα», μουσική και συνολική, της οποίας οι Hyperion Ensemble είναι τμήμα;
Ama: Αν υπάρχει κάτι τέτοιο –και δύσκολο αλήθεια να το αμφισβητήσει κανείς– σίγουρα δε θα το σκεφτόμουν με έναν πολύχρωμο, «εικονογραφημένο» τρόπο... Διαφωνώ κάθετα με τέτοιου είδους περιορισμούς της σκέψης. Έτσι, ακόμα και αν αναφερόμαστε στην παραδοσιακή μουσική ή σε άλλες λαϊκές παραδόσεις όπως θρύλους και μύθους, τις κοινές μας προϊστορικές ρίζες, τις καταβολές από τις δοξασίες των Ορφικών στην Θράκη και τόσο άλλα είναι προφανές ότι υπάρχει ένα ακόμα γόνιμο και εύφορο κοινό έδαφος βαλκανικής κουλτούρας.

Πόσο σημαντικά λοιπόν είναι διοργανώσεις όπως το φεστιβάλ «Transitions 1. Balkans» να πραγματοποιούνται σε μία βαλκανική χώρα, την Ελλάδα εν προκειμένω;
Ana - Maria Avram: Πιστεύω ότι, ειδικά για την Ελλάδα, είναι πολύ χρήσιμες ως αφορμή, διασαφήνιση και καθοριστικός παράγοντας της παραδοσιακής κουλτούρας. Είναι σπουδαίο να διοργανώνονται τέτοιες εκδηλώσεις σαν μία ευκαιρία για να αναλογιστούμε αλλά και να ξεκαθαρίσουμε την πολυπλοκότητα πολλών ζητημάτων. Θα θέλαμε να βλέπαμε αυτή την ιδέα και όλες αυτές τις συνεργασίες να εξελίσσονται μελλοντικά με πολλά διαφορετικά projects.

Υπάρχει κάτι διαφορετικό σε αυτή την συναυλία και τι μπορεί να περιμένει το ελληνικό κοινό;
Iancu Dumitrescu: Θα παρουσιάσουμε για πρώτη φορά παγκοσμίως έργα που συνδυάζουν ακουστικούς και ψηφιακούς ήχους αλλά και κάποιες άλλες πολύ πρόσφατες δουλειές μας. Το ελληνικό κοινό θα ανακαλύψει μια νέα έκφανση των Hyperion Ensemble η οποία τα τελευταία χρόνια «διεθνοποίησε» κατά πολύ το σύνολο. Νέες και φρέσκες καλλιτεχνικές δυνάμεις από όλο τον κόσμο ενώνονται μαζί μας για την επίτευξη κοινών δημιουργικών σκοπών. Θα ήθελα πολύ να δω νέους Έλληνες μουσικούς, συνθέτες αλλά και εκτελεστές, να ενδιαφέρονται για αυτό που κάνουμε, ακόμα και μελλοντικά να διοργανώνεται στην Αθήνα ένα διεθνές συνέδριο για αυτό το νέο μουσικό ιδίωμα. Με την ελπίδα να φέρουμε και τους νεότερους κοντά σε κάτι που εμείς εξακολουθούμε να θεωρούμε επαναστατικό μουσικά. Όλοι μαζί ενωμένοι μπορούμε να είμαστε δυνατότεροι!

Η τελευταία φράση θα μπορούσε πολύ ωραία να αποτελεί το «μότο» και ολόκληρου του φεστιβάλ «Transitions 1.Balkans» και όχι μόνο της εμφάνισης των Hyperion Ensemble...