Στολογαριασμόσαςστο Skype έχετεγράψειτομήνυμα «Life is a mystery to live, not a problem to solve»…
Είναι μέρος της φιλοσοφίας μου για τη ζωή. Συνήθως, βλέπουμε τα πράγματα πιο πολύ ως φαίνονται, μένουμε στην πρώτη εντύπωση, αλλά όταν πλησιάζουμε στο να λύσουμε ένα πρόβλημα, τις περισσότερες φορές αντιλαμβανόμαστε πως τελικά δεν ήταν τόσο περίπλοκο ή δύσκολο, όσο αρχικά φαινόταν. Όταν αργότερα είμαστε μέσα σε αυτό και έχουμε ασχοληθεί, καταλαβαίνουμε πως… δεν συνιστά καν ένα πρόβλημα. Η λύση είναι γύρω από το πρόβλημα. Όταν όμως αγχωνόμαστε και δεν είμαστε ψύχραιμοι, τότε ναι υπάρχει πρόβλημα γιατί δίνουμε μεγαλύτερες διαστάσεις στην υπόθεση που μας δυσκολεύει. Η ίδια η ζωή δεν είναι πρόβλημα, είναι ένα μυστήριο που βιώνουμε.

Ποιες ήταν οι πρώτες επιρροές σας στην μουσική;
Τα δύο αδέρφια μου. Έχω δύο μεγαλύτερους αδερφούς, ο ένας παίζει bağlamaκι άλλος καβάλ και νέυ. Ο μεγαλύτερος είναι ακόμη ο δάσκαλός μου στο νέυ και ζει στην Κωνσταντινούπολη, ενώ ο άλλος στη Σουηδία. Είναι και οι δύο επαγγελματίες μουσικοί. Έτσι, έχοντας αυτούς τους δύο ανθρώπους μέσα στο σπίτι μου είχα και εγώ πολύ ισχυρό κίνητρο για να μελετήσω, αλλά και να εμπνευστώ.

Η μουσική είναι μία παγκόσμια γλώσσα ή μία πολιτισμική πράξη;
Η μουσική είναι η ζωή, διότι περιγράφει τον πλήρη ορισμό του κόσμου. Λένε πως η μουσική είναι η γλώσσα της ψυχής και των αγγέλων. Προσωπικά, πιστεύω πως η μουσική είναι η Τέχνη και η επιστήμη των δονήσεων. Εφόσον όλα στο Σύμπαν δονούνται και παράγουν ήχο, η μουσική είναι η αίσθηση της ζωής. Γι’ αυτό και όταν ήμουν μικρός είχα μεγάλη επιθυμία να ακούω τους ήχους «ωμ», που υπάρχουν παντού γύρω μας στη φύση, από τον ηλεκτρισμό μέχρι τα ντραμς. Έτσι, η μουσική είναι η ίδια η ζωή και η αίσθηση της ζωής. Οι νόμοι της μουσικής είναι οι νόμοι και της ζωής.

Έχετε αναφέρει σε παλιότερη συνέντευξή σας πως «Για εμένα, είναι το ίδιο το να παίζω μουσική με το να προσεύχομαι». Ποιες είναι οι ομοιότητες της μουσικής και της πνευματικής άσκησης;
Θυμάμαι πως όταν ήμουν 10-11 χρονών μελετούσα στο πατρικό μας σπίτι, στα Άδανα. Προσπαθούσα να μάθω bağlama. Ήταν καλοκαίρι με πολλή ζέστη, ήμουν μόνος στο δωμάτιό μου και έπαιζα με τις ώρες. Ξαφνικά, μπαίνει μέσα η μητέρα μου και αμέσως μόλις άνοιξε την πόρτα πήδηξα επάνω γιατί τρόμαξα. «Τι κάνεις εδώ;», μου είπε, «όλα τα άλλα παιδιά είναι έξω και παίζουν. Έχει τόση ζέστη εδώ μέσα. Ιδρώνεις τόσο πολύ, δεν το βλέπεις;». Της ζήτησα να μην ανησυχεί για εμένα, διότι ήμουν μια χαρά. Ήταν εκείνη η στιγμή που ήρθε το «φως» μέσα μου. Ήμουν τόσο μέσα στην εμπειρία που ζούσα, που ήμουν όντως μόνος. Εκείνο τον καιρό πήγαινα στο σχολείο, όπου προσευχόμουν συχνά. Ήταν ακριβώς η ίδια πνευματική κατάσταση. Όταν προσευχόμαστε, είμαστε μόνοι και μιλάμε με τον Δημιουργό. Συμβαίνει ακριβώς το ίδιο όταν παίζω, είμαι τόσο μέσα σε αυτό που βιώνω, που είμαι μόνος. Για εμένα, το να παίζω μουσική και να προσεύχομαι είναι η ίδια πνευματική κατάσταση.

Παίζετε πολλά μουσικά όργανα, όπως φλογέρες, bağlama, ζουρνά, ούτι, κρουστά, αλλά φαίνεται πως το νέυ ταιριάζει περισσότερο στην ιδιοσυγκρασία σας…
Το νέυ με φέρνει σε επαφή με την αναπνοή μου. Έτσι μαθαίνω να την ελέγχω και να την παρατηρώ. Λατρεύω το νέυ λόγω του ήχου της αναπνοής. Είναι από τους αρχαιότερους τύπους μουσικών οργάνων. Στην πραγματικότητα υπάρχει σε όλους τους παλιούς πολιτισμούς, παντού στον κόσμο, γιατί έχει άμεση σχέση με την αναπνοή μας. Ο Τζελαλαντίν Ρουμί σε ένα από τα κορυφαία ποιήματά του ξεκινά με τη φράση «ακούστε τι έχει να μας πει το νέυ…». Μιλά για τον αποχωρισμό και την κατάκτηση. Το νέυ φωτίζεται σαν ένα ανθρώπινο ον, διότι εμβαθύνει και μετά ανοίγει τις εφτά τρύπες του και απελευθερώνει. Όπως όταν ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο.

Η μετακίνησή σας στις ΗΠΑ και ειδικά η γνωριμία σας με τον BrianKeane σας έδωσε την ευκαιρία να έρθετε σε επαφή με περισσότερα δυτικά στοιχεία μουσικής. Έχετε, επίσης, περιγράψει την Ελλάδα ως «την γέφυρα μεταξύ Δύσης και Ανατολής». Τι συνδέει τα δύο αυτά στοιχεία;
Σε τομείς όπως η φιλοσοφία και η ιστορία του πολιτισμού, η Δύση και η Ανατολή ήταν πάντα δύο διακριτές οντότητες. Η Ανατολή χαρακτηρίζεται από το συναίσθημα και η Δύση από την επιστημονική προσέγγιση και τη λογική των πραγμάτων. Ήταν θείο δώρο το να γνωρίσω τον BrianKeane και στο πρώτο project, στο οποίο συνεργαστήκαμε, αφορούσε στον «Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή». Μετά την επιτυχία που γνώρισε, η εταιρεία μας ζήτησε να κάνουμε ακόμη ένα, ενώ εκείνο τον καιρό αυτές οι συνεργασίες είχαν ευδιάκριτους ρόλους. Έπρεπε και οι δύο να δουλέψουμε για να δημιουργήσουμε ένα cd. Προσεγγίσαμε στοιχεία ρομαντικής μουσικής και φολκ, αλλά και μία συνεργασία Δύσης και Ανατολής. Έπρεπε όμως να πάμε πιο πολύ προς την Ανατολή. Βρήκαμε το «κλειδί» της συνεργασίας μας. Να κάνουμε κάτι από κοινού, αλλά να μην χάσουμε την αίσθηση του χρώματος που υπήρχε στο αυθεντικό. Εάν πηγαίναμε προς μία πλευρά εις βάρος της άλλης θα χάναμε το νόημα τις ισορροπίας. Αυτό ήταν το καίριο σημείο. Ήμουν τυχερός γιατί ο Brian σεβάστηκε την μουσική μου και την ισορροπία ανάμεσα στα στοιχεία της Ανατολής και της Δύσης. Προσωπικά, αποκαλώ τη μουσική μου «Μεσογειακή». Είμαι επηρεασμένος από την Ισπανία, την Ελλάδα και τη Βόρεια Αφρική.

Η Μέση Ανατολή, η Νότια Ευρώπη και ειδικότερα η Ελλάδα περνούν μία δύσκολη περίοδο, γεγονός που έχει αντίκτυπο όχι μόνο στην οικονομία, όπως συνήθως λέγεται, αλλά και στον πολιτισμό. Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να περάσετε μέσα από τη μουσική σας; 
Καταρχάς… υπομονή. Γιατί εάν ρίξουμε μία ματιά στην Ιστορία, θα δούμε ότι η συγκεκριμένη περιοχή δεν ήταν ποτέ σε ησυχία, εξαιτίας πολιτικών παραγόντων, αλλά και της γεωγραφικής της θέσης. Αυτή είναι η σκοτεινή πλευρά της ζωής. Όμως το σκοτάδι είναι απαραίτητο, ώστε να μπορέσει να φανεί το φως. Εάν υπήρχε μόνο το λευκό χρώμα δεν θα καταλαβαίναμε πως υπάρχει το φως. Από την άλλη μεριά το σκοτάδι δεν είναι αυθύπαρκτο. Πρόκειται στην πραγματικότητα για την απουσία του φωτός. Έτσι για να υπάρξει φως και να το χρησιμοποιήσουμε, πρέπει να υπάρχει και το σκοτάδι. Όταν, λοιπόν, υφίστανται τέτοιου είδους πολιτικές συγκυρίες, που έχουν συνέπειες στην οικονομία, την κοινωνία και τον πολιτισμό, η ισορροπία μας τείνει να εξαφανιστεί.

Όμως πάντα, όταν δεν είναι αναμενόμενο, αυτό το «χάος» που επικρατεί ωθεί τα πράγματα στο να έρθουν και πάλι σε ισορροπία, γιατί όλοι αρχίζουν και ψάχνουν τρόπους επανένωσης με την αρχική αίσθηση της ζωής. Επίσης, δημιουργούνται κρίσεις, αλλά αυτές είναι ενάντια στην πολυτέλεια που συνηθίσαμε τα προηγούμενα χρόνια. Ξαφνικά, όταν εκλείψει η δυνατότητα του να κατέχουμε ή να επιθυμούμε πράγματα που στην ουσία δεν μας είναι απαραίτητα, νιώθουμε πως είμαστε σε κρίση, αλλά είναι η ίδια η ζωή που μας διδάσκει την επαναφορά στην πραγματική συναίσθηση και στην επάρκεια του να είμαστε ικανοποιημένοι με τα λίγα. Παράλληλα, μας δίνει την ευκαιρία να ανοίξουμε τις καρδιές μας και να νοιαστούμε ο ένας για τον άλλο, να καταλάβουμε ποιες είναι οι ανάγκες μας, να εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας. Νομίζω πως πρόκειται για μια διαδικασία σε εξέλιξη.

Πως θα περιγράφατε τη σχέση σας με την Ελλάδα και τους Έλληνες μουσικούς;Όταν ήρθα για πρώτη φορά στην Ελλάδα, έπαιξα στο Μέγαρο Μουσικής και την επόμενη μέρα ο Άλκης Βαφιάς της Libra music με πήγε στο Εθνικό Ραδιοσταθμό. Μου είπε πως το να πηγαίνει στην ΕΡΤ ένας Τούρκος μουσικός για συνέντευξη είναι σίγουρα μία νίκη. Του απάντησα πως αυτή είναι μια νίκη για τη μουσική και την ψυχή, όχι για εμένα. Όταν η μουσική ξεκινά το «κοχύλι» ανοίγει, σπάει και απελευθερώνεται η ψυχή. Η μουσική είναι μία αίσθηση που ξεχύνεται από ψυχή σε ψυχή, έχουμε μία κοινή εμπειρία και αλληλεπιδρούμε. Πάντα αισθάνομαι ζεστά όταν έρχομαι στην Ελλάδα, πώς να ξεχάσω τις συναυλίες που δώσαμε μαζί με τη Γλυκερία, αλλά και κάθε άλλη φορά που βρέθηκα εδώ; Πήγαμε και στην Κύπρο. Αισθάνθηκα το ίδιο. Η γυναίκα μου είναι από το Αϊβαλί, δηλαδή από την άλλη πλευρά του «ποταμού». Είμαστε, όμως, το ίδιο σαν άνθρωποι.

Έχουμε πολλά κοινά και το ίδιο θερμό συναίσθημα. Η ιστορία της οθωμανικής μουσικής ή ότι αποκαλούμε «κλασική τουρκική μουσική» είναι ένας συνδυασμός Ελληνικής, Αρμένικης, Εβραϊκής μουσικής, ενώ πολλοί Τούρκοι πολίτες ήταν Οθωμανοί. Ζήσαμε μαζί σχεδόν 500 χρόνια. Έχουμε πολλά κοινά και πάντα νιώθω ένα ζεστό συναίσθημα όταν έρχομαι. Επίσης, η Ελλάδα είναι η γέφυρα προς τη Δύση, για εμάς. Ο συνδετικός κρίκος. Εκτιμώ πολύ το συναίσθημα που μας χαρίζουν οι Έλληνες. Τους αγαπώ πολύ.